بررسی هایی که از سوی مرکز پژوهش های مجلس صورت گرفته است، نشان می دهد که آینده کشاورزی در ایران با مشکلات و چالش هایی در حوزه آب بیشترین درگیری را خواهد داشت ولی با روندی کند، رشد خواهد کرد.

بخش کشاورزی به دليل داشتن نقش حياتی در تأمين غذای مورد نياز مردم و زیربنای اصلی تحقق امنيت غذایی از مهمترین بخش های اقتصاد جوامع محسوب می شود. امروزه فعاليت های کشاورزی در برخی از کشورهای در حال توسعه علاوه بر موارد مذکور به لحاظ ایجاد اشتغال نيز حائز اهميت است. در اغلب کشورهای توسعه یافته، نقش کشاورزی فراتر از تأمين غذای مورد نياز بوده و شامل تأمين اولویت های سياسی، اجتماعی و اقتصادی نيز می شود و از این نظر غيرقابل جایگزین است، از همین رو آینده پژوهی و برنامه ریزی دقیق برای آینده کشاورزی از اهمیت ویژه و استراتژیکی برخوردار است.

اما آیا در این زمینه تاکنون در ایران هم مطالعاتی صورت گرفته است؟ بررسی هایی که از سوی مرکز پژوهش های مجلس صورت گرفته است، نشان می دهد که آینده کشاورزی در ایران با مشکلات و چالش هایی در حوزه آب بیشترین درگیری را خواهد داشت ولی با روندی کند، رشد خواهد کرد. مهم ترین نکاتی که در حوزه کشاورزی پیش بینی می شود شامل:

1- بر اثر افزایش بهره وری از طریق مكانيزاسيون و اصلاح بذر و نباتات و اینترنت اشيا ( IOT) و دانش پيشرفته (با سهم پایينتر) و افزایش سطح زیرکشت در روستاها و حتی شهرهای کوچک و حومه کلانشهرها (با سهم بيشتر)، به دليل افزایش نسبی قيمت موادغذایی و افزایش تقاضای محصولات کشاورزی، پيش بينی می شود توليد محصولات کشاورزی در آینده ایران  با شتابی کاهنده  افزایش یابد. طی دهه اخير رشد متوسط ساليانه تقاضای کل محصولات کشاورزی حدود ۱.۶ برابر رشد توليد کل محصولات کشاورزی بوده است. بنابراین رشد تقاضای مصرف محصولات کشاورزی بيشتر از رشد توليد این محصولات در کشور بوده که می تواند علامت ضعيف بروز کمبود این محصولات در آینده شود.

2- تغيير فرهنگ مصرف و گرایش تدریجی به کاهش مصرف غلات در بين مردم، کاهش مصرف گوشت قرمز و تأمين کالری و پروتئين اضافی به طور عمده از روغن های گياهی، شكر و محصولات لبنی در آینده متصور است که می تواند تبدیل به روند و جریان اصلی در آینده باشد.

3- با وجود اینكه توليد شيلات در مقایسه با محصولات دیگر کشاورزی، سهم کمتری در توليد کل محصولات کشاورزی دارد، ولی توليد شيلات طی یک دهه اخير رشد تقریبی دو برابری داشته است این در حالی است که توليد بقيه محصولات کشاورزی رشد آنچنانی نداشته است که میتواند توليد شيلات به عنوان علائم ضعيف و یا نوظهور برای تبدیل شدن به یک روند و جریان اصلی در آینده باشد. با توجه به خشكسالي فلات مركزی و نوار جنوبي كشور، در بلندمدت توسعه شیلات و جایگزیني حوضچه های پرورش ماهي به جای تولید محصولات كشاورزی و باغي، مي تواند در دستور كار نهاد تقنیني و اجرایي كشور قرار گیرد.

4- محصولات باغی در حدود نيمی از ارزش صادرات محصولات کشاورزی را به خود اختصاص داده است. حائز اهميت است با وجود سهم نسبی کمتر محصولات دام، طيور و دارویی در مقایسه با محصولات باغی و زراعی در ارزش سبد صارداتی محصولات کشاورزی، جهش قابل توجه ۳.۵ برابر در ارزش صارداتی این گروه در سال 1395 نسبت به 1392 می تواند به تكيه گاهی برای توسعه صادرات به کشورهای منطقه تعریف شود. به ویژه کشورهای عراق، قطر و عمان که در حال حاضر با سياست های عربستان سعودی زاویه دارند.

اما کشاورزی ایران برای توسعه نیازمند قوانین جدیدی هم در آینده هست؛ که مهم ترین کاستی نسبت به قوانین شامل:« 1-مشكلات قانونی به ویژه قانون ارث و همچنين قوانينی در زمينه اندازه بهينه زمين های کشاورزی در مناطق مختلف و یا کمترین اندازه زمين که قابل تفكيک نباشند، وجود ندارد، که می تواند مانع از تقسيم بيشتر قطعات شود و در بلند مدت زمينه را برای یك چارچه سازی اراضی فراهم کند. 2- ضعف در قوانين صيانت از مالكيت فكری در کشور با هدف تقویت شرکت های دانش بنيان و صادرات گرا در تكنولوژی و فناوری و تحقيق و توسعه بخش کشاورزی و گياهان دارویی. 3- سياستهای حمایتی دولت و در رأس آن دخالت دولت در قيمت گذاری محصولات کشاورزی و مشكلات مطرح در قانون تضمين خرید محصولات اساسی کشاورزی مصوب 21 / 6 / 1368 و قوانين مرتبط دیگر.» می شود.