ایران و اروپا بعد از خروج آمریکا از برجام تمام تلاش خود را به کار بسته اند تا بتوانند راه حل هایی برای تداوم همکاری های مشترک پیدا کنند و به این طریق بتوان از تحریم های آمریکا که به زودی آغاز خواهد شد دور بمانند با این حال آنطور که المانیتور در گزارش دیشب خود نوشته ایران همزمان در حال پیش بردن سناریوی دوم خود است تا اگر بروکسل نتوانست کاری از پیش ببرد روسیه در این زمینه ارتباطات خود را با تهران ارتقا خواهد داد. روسیه همواره میل به حضور خود در ایران را نشان داده اما در مورد حضور این کشور همیشه انتقادات و اما و اگرهایی وجود داشته است.

این گزارش در ادامه اما معتقد است اروپا به مراتب از نظر اقتصادی و سیاسی برای تهران مفیدتر است و در عین حال اروپا در اجرای برجام همچنان از لحاظ سیاسی و اقتصادی مصمم است.

المانیتور در ادامه می نویسد اروپا برجام را بهترین گزینه از لحاظ سیاسی و امنیتی برای خود و منطقه می داند و با انجام گفتگوهای منطقه ای که با ایران در دو سال گذشته داشته نشان داده که با برجام می توان روی بسیاری دیگر از موضوعات منطقه ای توافق کرد حال آنکه بدون برجام راه گفتگو ممکن است بسته شود و به همین دلیل تلاش خود را از بعد سیاسی برای حفظ برجام انجام داده و می دهد. با این حال آمریکا در حال از بین بردن این فرصت ها است.

دومین دلیل اقدامات اتحادیه اروپا برای حمایت از ایران صرفا اقتصادی است. هرچند اروپا قادر به جلوگیری از خروج شرکت های بزرگ خود از ایران نیست، اما قصد دارد تا کسب و کارهای متوسط ​​و کوچک را که کمترین ارتباط با بازار آمریکا دارند تشویق کند در ایران بمانند.

این دو ابتکار به ناچار با مشکلاتی مواجه خواهد بود؛ اولا هر طرح ابتکاری زمان بر است و به همین دلیل در فرصت کم باقیمانده به ایران کمک نمی کند. در کوتاه مدت، اروپایی ها نمی توانند هیچ کاری در مورد تحریم های ایران انجام دهند، اما اظهارات سیاسی جسورانه برای حمایت از تهران از نظر پایبندی آنها به اصل برجام می تواند حائز اهمیت باشد.

در عین حال رئیس جمهور ایران باید تلاش کند تا قبل از پایان دوره مسئولیت خود اقدامات موثری برای بهبود چالش های اقتصادی موجود انجام دهد و در این رابطه یک جایگزین مناسب برای اروپا یکی از سناریوها است که به نظر می رسد این جایگزین روسیه باشد.

موضوع دیگر آن که هرچند ایران به صراحت اعلام کرده حاضر است در مورد مسایل منطقه ای مذاکره کند اما با همین صراحت نمی توان گفت ایران حاضر است شروط غربی ها را در مورد این مسایل بپذیرد در شرایطی که کشورهای دیگر منطقه مانند عربستان و رژیم صهیونیستی در حال تلاش های منفی در منطقه هستند.

با این حال اقدامات اقتصادی راه حل آخر هستند. کسب و کارهای متوسط و کوچک اروپایی قادر خواهند بود به ایران کمک کنند که شرایط را تحمل کند، اما تحت تحریم ها مشکلات افزایش خواهند یافت. خصوصا آن که ایالات متحده احتمالا از تحریم های سخت تر علیه ایران و شرکای آن استفاده خواهد کرد که مشکلات بیشتری را برای عملکردهای مالی و حمل و نقل و سایر زمینه ها و زیرساخت ها ایجاد می کند.

نکته مهم دیگر این که اقداماتی که اتحادیه اروپا برای کمک به ایران به تصویب می رساند، صرفا به عنوان یک اقدام مشترک اروپایی اجرا می شود که معلوم نیست مورد توافق همه اعضا نیز باشد به عنوان مثال لهستان بیشتر از تصمیم ترامپ تبعیت می کند و یا کشورهایی مانند فرانسه، آلمان و انگلیس نقش نسبتا دوگانه ای را در قبال ایران و آمریکا ایفا می کنند و یا ایتالیا، اسپانیا، یونان و دانمارک علاقمند هستند روابط خود را با ایران ادامه دهند. ورشو نه تنها می خواهد وفاداری خود را به ایالات متحده نشان دهد، بلکه معتقد است که با کمک آمريکائيان باید فشار بر ايران و روسيه افزایش یابد.

المانیتور در ادامه با اشاره به استدلال های فوق می نویسد بر همین اساس پیش بینی می شود روابط تهران و مسکو بیش از گذشته در ماه های پیش رو تقویت شود که در این راستا دیدار دکتر ولایتی با پوتین را باید مورد اشاره قرار داد که علاوه بر طرح موضوعات سیاسی منطقه مشمول گفتگوهای اقتصادی از جمله توسعه روابط نفتی دو کشور نیز بود.

در این دیدار گفتگوهایی در مورد سرمایه گذاری 50 میلیارد دلاری مسکو در صنایع نفت و گاز ایران صورت گرفت هرچند هنوز به صورت جدی پیگیری نشده و با اختلاف نظرهایی نیز در تهران بین مسئولان مواجه است.  از طرفی مسئولان روسی درباره آمادگی خود برای معامله نفت در برابر کالا اظهار آمادگی کرده اند که این موضوع نیز بازخوردهای منفی در تهران به همراه داشته است.

البته حتی قبل از دیدار ولایتی از مسکو گفتگوهایی بین شرکت گازپروم با مسئولان نفتی ایرانی بر سر مشارکت در میادین کیش، پارس جنوبی، فرزاد ب، آگاه و ... صورت گرفته بود. به غیر از این موضوعات شرکت گازپروم برای ساخت مشترک تأسیسات ال ان جی در ایران مذاکراتی انجام داده است. همچنین مذاکراتی برای ایجاد یک شرکت مشترک روسی-ایرانی برای ساخت خط لوله ایران-پاکستان-هند صورت گرفته است.

این گزارش می افزاید آخرین دیدار وزرای نفت ایران و روسیه در مسکو نشانه دیگری از این موضوع است که دو کشور به طور پیوسته در جستجوی گزینه های موثر در این زمینه هستند. مسکو سیگنال واضحی را به تهران و دیگران ارسال کرده که قصد ندارد از پیشنهادات ترامپ برای افزایش تولید اوپک و دیگر تولیدکنندگان برای جبران کسری ناشی از خروج ایران از بازار نفت حمایت کند.

المانیتور در نهایت نتیجه گیری می کند که هرچند ظرفیت های اقتصادی و سیاسی اتحادیه اروپا از لحاظ عینی قوی تر از روسیه است، اما ممکن است مسکو بیشتر برای کمک به تهران جهت عبور از تحریم های آمریکا تلاش کند و مفیدتر باشد.