دولت طی سال های اخیر تلاش کرده است تا با ارایه تسهیلات گسترده تولید را بار دیگر به حرکت وادار کند با این حال به عقیده فعالان اقتصادی موفقیت چندانی در این مسیر حاصل نشده چراکه تزریق پول همیشه بهترین راه حل برای خروج از رکود نیست. در این بین نگاهی به آمارها اما نشان می دهد رشدهای اقتصادی در سال 96 به ثبت رسیده که بخش زیادی از آن به نفت و بخش قابل توجه دیگری به افزایش جهانی قیمت های محصولات پایه باز می گردد.

در این بین دولت نرخ رشد اقتصادی را در شش ماهه سال جاری 5.6 درصد اعلام کرده است و این در حالی است که پیش بینی می شود درآمدهای نفتی در حدود 51 درصد در سال جاری رشد خواهند کرد.  این در حالی است که انتظار می رود تا پایان سال رشد صنعتی به حدود 6 درصد برسد آن هم به شرطی که میزان تولید بتواند لااقل به اندازه تولید سال 90 افزایش یابد. با این حال کارشناسان معتقدند کشور در حوزه هایی همچون صادرات نیز با چالش هایی روبرو است که حتی اگر تولیدات صنعتی با رشد روبرو شوند نمی توان مطمئن بود که قطعا با رشد صادرات روبرو باشیم.

یکی از این موضوعات پایین بودن توان رقابتی در بنگاه های تولیدی ایرانی است. به عقیده مشاور برنامه ریزی راهبردی مناطق آزاد به عنوان مثال کاهش صادرات در مناطق آزاد علل مختلفی دارد که مهم ترین آنها عدم آشنایی صاحبان صنایع با فنون بازاریابی و عدم وجود توان رقابتی محصولات است.

فروزان زیاد لو، در این رابطه با طرح موضوع سهم پایین صادرات کالا در مناطق آزاد اظهار داشت: با آنکه صادرات در مناطق آزاد از واردات کمتر است اما هرگز سهم صادرات از مناطق آزاد هرگز صفر نبوده است بطوریکه در سال ۹۵ میزان صادرات در این مناطق حدود ۷۰ الی ۸۰ درصد به واردات نزدیک شده است.

وی اضافه کرد: سهم ۸۰ درصدی صادرات در سال گذشته رقم خوبی بوده اما همچنان بین صادرات و واردات موازنه ای منفی و شکافی کوچک دیده می شود.

زیاد لو با بیان اینکه مناطق آزاد ایران سکوی توسعه صادرات محسوب می شوند تصریح کرد: علت کاهش صادرات از مناطق آزاد دلایل مختلفی دارد که از آن میان مسائل کلانی نظیر سیستم بانکی و مجوزهای صادراتی یا موانع تعرفه ای و غیر تعرفه ای (که کشورهای رقیب برقرار می کنند) حائز اهمیت و موثر است.

مشاور برنامه ریزی راهبردی مناطق آزاد، گذشته از موانع کلان دخیل در کاهش صادرات از مناطق آزاد،به موانع خرد نیز اشاره و اذعان کرد: موانع خرد به خود بنگاه ها و موسسات تولیدی(صنایعی که در مناطق آزاد شکل گرفته اند) باز می گردد که به میزان ۶۰ الی ۶۵ درصد از آنها از نوع صنایع کوچک و متوسط اند.

وی با تصریح این مطلب که صنایع موجود در مناطق آزاد از لحاظ دامنه و مقیاس تولید،توان رقابتی در اختیار ندارند بیان داشت: این تنها مشکل صنایع موجود در مناطق آزاد نیست چرا که صاحبان این صنایع با شگرد بازارهای صادراتی و نیز فنون بازاریابی آشنایی ندارند و در نهایت محصولاتشان کم کیفیّت یا گران تر از سایر محصولات مشابه است.

رقابت پایین در تولیدات صادرات محور

در این بین مهدی پورقاضی عضو اتاق بازرگانی ایران معتقد است: کالای ایرانی از لحاظ کیفیت و قیمت تمام‌شده قابل‌ رقابت با کالای مشابه خارجی نیست و نمی‌تواند در بازار بین‌المللی حضور فعال داشته باشد. تولید کننده ما در بازار داخلی هم احساس نگرانی دارد و دنبال این هستند که دولت آنها را حمایت کند.

وی به تغییر در ساختار صنعت اشاره کرد و گفت: در مقطعی صنعت ما بر اساس امتیازها و رانت ها و ارز ارزان قیمت کار می کرد و این روند در واحدهای صنعتی ما رایج بود. امروز اوضاع عوض شده و یا در حال عوض شدن است. به گفته وی ظاهرا شاهد تعطیلی واحدهای صنعتی ضمن حضور برندهای مطرح جهانی هستیم اما حقیقت این است که صنعت با این فرایند پوست می اندازد و به شکل جدید و به روز در می آید.