بهروز خدارحمی دبیرکل سابق کانون نهادهای سرمایه گذاری ایران در مورد تعیین یارانه تولید توسط دولت برای تولیدکنندگان و اینکه چه چالش هایی در طی این مسیر وجود دارد، گفت: اتفاق خوبی که تحت عنوان هدفمندی یارانه ها افتاد مقرر شد به تدریج یارانه ها از بخش های مختلف حذف و مبالغ ناشی از صرفه جویی به بخش های مختلف اعم از تولید، صنعت و کشاورزی به نسبت تخصیص داده شود و مقداری هم سهم عموم مردم شود. متأسفانه آن بخشی که مرتبط با صنعت بود مغفول ماند یعنی به رغم اینکه ما یارانه ها را حذف کردیم ولی هیچ امکانی برای اینکه این پشتیبانی را از بخش های صنعتی و تولیدی داشته باشیم فراهم نشد.

وی افزود: عملا نقطه بسیار ابهام آلود و تیره ای که وجود دارد این است که ما فرایندی را تقریبا همزمان با هدفمندی یارانه ها تحت عنوان خصوصی سازی شروع کردیم و بخش هایی از صنایع مختلف که در اختیار دولت بود و از یارانه ارتزاق می کردند را به بخش خصوصی واگذار کردیم. طبیعتا بخش خصوصی این صنایع را با این پیش فرض قیمت گذاری و خریداری کرد و وارد این سرمایه گذاری ها شد که همچنان همان شرایط اولیه را داشته باشند. از آن طرف بعد از گذشت چند سال از واگذاری به بخش خصوصی به طور ناگهانی گفته شد آن یارانه قبلی دیگر وجود ندارد و آثار و تبعات منفی این امر را به صورت مشهود از جمله در پتروشیمی ها را شاهد بودیم.

دبیرکل سابق کانون نهادهای سرمایه گذاری ایران در مورد نگرانی که در بخش صنعت با توجه به این موارد ذکر شده وجود دارد، گفت: این موضوع یک مقدار برای بخش صنعت نگران کننده است. اگر قرار باشد سرمایه گذاری در صنعت اتفاق بیفتد طبیعتا با چشم اندازها و پیش بینی های بلند مدت عموما نزدیک پنج و ده و بیشتر از ده سال صورت می گیرد. حال اگر سرمایه گذار نتواند پیش بینی کند که داده ها و ستاده های آن کسب و کار و صنعتی که قرار است در آن فعالیت کند ظرف چند سال آینده دستخوش چه تغییرات ناگهانی خواهد شد این امر باعث وارد شدن ریسک جدی به آن بخش و فرار سرمایه گذار می شود.

خدارحمی بر همین اساس خاطرنشان کرد: به نظر می رسد این دو مورد از یک سو باعث شکل گیری انتظاراتی و از سوی دیگر باعث نگرانی برای بخشهای مختلف صنعت شود. اول اینکه قرار بود بخشی از هزینه های صرفه جویی در حذف یارانه ها به دلیل اینکه آسیب جدی به بخش صنایع و تولید ما نزند به صنعت واگذار شود که متأسفانه این اتفاق نیفتاد و از طرف دیگر سیاست های بلند مدت این حوزه هنوز مشخص نیست. واقعا ما در خیلی از صنایع هنوز  نمی دانیم قانونگذار یا دولت یا حاکمیت نگاهش برای قیمت گذاری چه برای ورودی های این صنایع  به عنوان مواد خام و چه برای خروجی های تولیدات و نرخ گذاری هایشان آیا مشمول قانون خاصی است یا نه. این نقطه ابهامی که صنعتگران و سرمایه گذاران نمی توانند بگویند آینده شان چگونه خواهد شد و مدخل ورودی و خروجیشان به چه شکلی دستخوش تغییر می شود بزرگترین نگرانی را برای آنها در بردارد.

وی در مورد جایگاه بازار سهام در حمایت از تولید تصریح کرد: در مقایسه با 10 سال گذشته وضعیت خیلی روشنتر شده است. اگر قرار باشد بازارهای سرمایه جایگاه ویژه ای در اقتصاد پیدا کنند ما باید در سطح کلان مملکت امتیاز ویژه ای برای شفافیت که از متغیرهای مهم است قائل شویم. اگر شرکت ها فرار مالیاتی نداشته باشند، همه تحت نگاه کنترلی ناظر مالیاتی باشند و از فعالیت رانت گونه فاصله بگیریم آن وقت این شفافیت ارزش پیدا می کند. اگر قرار باشد ما در حوزه تأمین مالی نگاه درستی که بر همه کشورهای پیشرفته صنعتی تحت این عنوان که شرکت ها و صنایعی که شفاف تر عمل می کنند امکان تحقق تأمین مالی با هزینه ها و نرخ های پایین تری برایشان فراهم می شود آن وقت شرکت ها به سمت شفاف سازی ترغیب می شوند.

دبیرکل سابق کانون نهادهای سرمایه گذاری ایران افزود: متأسفانه با نگاهی به حدود 10 الی 20 سال پیش که شاید نشانه هایی هم از آن حاکم باشد به این نکته می رسیم که هنوز یکسری از کسب و کارها به رغم اینکه اگر کشف شوند جریمه های لازم را خواهند شد به سمت پنهان کاری هایی تمایل پیدا می کنند. اصطلاحا پنهان کاری صرفه اقتصادی دارد و برای گذر از این مرحله باید به گونه ای عمل کنیم که شفافیت به عنوان یک ارزش برای تولیدی های صنعتی ما محسوب شود و صنعتگران دریابند در صورت عملکرد شفاف تر امتیازات بیشتری می گیرند و در صورت عکس این قضیه، کل آن صرفه اقتصادی را از دست خواهند داد. می توانیم بگوییم که در حال حاضر بازار سرمایه در چنین مرحله ای است ولی طبیعتا قابل مقایسه با 10 سال پیش نیست. شما در حوزه اوراق بدهی به صورت مشهود می بینید اتفاق های نگران کننده ای که برای کل کشور در حال رخ دادن بود تحت عنوان اوراقی که دولت برای پیمانکاران منتشر کرده بود به راحتی توسط بازار سرمایه مدیریت شد و نرخ های تعادلی خوبی هم پیدا کرد.

خدارحمی در مورد انتشار اوراق شرکتی به منظور تأمین مالی تولید که عمدتا صورت نمی گیرد و یا به کندی انجام می شود، اظهار داشت: ما باید قدری در آن حوزه ها بیشتر فعال شویم. یکی از ارکان مورد نیاز بعد از اینکه اصطلاحا بند ناف بازار سرمایه و بازار پول از هم جدا شوند و ما بدانیم که بازار سرمایه به تنهایی و مستقل می تواند به صورت طبیعی اوراق قرضه شرکتی منتشر کند و این ریسک های متفاوتی دارد و ارتباطی هم به بازار پول ندارد. پیش فرض بعدی مورد نیاز این است که ما هنوز اعتباری را داشته باشیم که به دلیل اینکه این موسسات هنوز در کشور ما فعال نشدند و البته خوشبختانه نظر به صدور مجوزهای اولیه ظرف یک سال آینده اینها فعال می شوند، آن وقت این امکان را داریم که اوراق شرکتی با رتبه های ریسک و اعتباری گوناگون توسط افراد و موسسات مختلف منتشر شده و از آن طرف هم سرمایه گذارها بتوانند آنها را خریداری کنند.

وی در مورد بورس کالا و اینکه آیا توانسته نقش خود را در تأمین مواد اولیه با قیمت مناسب و در اسرع وقت انجام دهد، تصریح کرد: به نظر می رسد بزرگترین کارکرد غیر قابل کتمان بعد از شفافیت  که بورس کالا به ارمغان آورده و واقعا ما بازارهای سوداگرانه ای در بخش های مختلف داشتیم که بورس کالا آنها را مهار کرده و تعداد آنها کم نیست. میزان شفافیت در بخشهای فولادی و فرآورده های نفتی و پتروشیمی و ... حتی بخش های کشاورزی و حوزه های جدید واقعا قبل و بعد از عرضه در بورس کالا اصلا قابل مقایسه نیستند. علی رغم وضعیت پیچیده و دلالی ها که استفاده کننده نهایی متحمل بیشترین ضرر است، نمی شود کتمان کرد که بورس کالا به رغم مشکلات زیاد، درگیری ها و مقاومت های زیاد گامهای بزرگی برداشته است.

خدارحمی در همین رابطه ادامه داد: مهمترین اثر حاصل شده امکان برنامه ریزی است. وقتی که همه درخواست ها و میزان عرضه و فروش خرید امروز و امسال شان را به بورس کالا می دهند ما اصطلاحا این امکان را داریم که استخری از همه درخواست های خرید و فروش در یک بخش خاص داشته باشیم. به طور مثال به عنوان یک مصرف کننده فولاد برای فصل های مختلف برنامه ریزی می کنم که چه مقدار نیاز دارم و این مقدار را به بورس کالا اعلام کنم. حال از اوراقی که تحت عنوان آتی و سلف و ... دارد بتوانم استفاده کنم و از آن طرف هم تولیدکننده فولاد برنامه های عرضه را بدهد در این صورت مرکزی که امکان برنامه ریزی در آن وجود دارد ایجاد می شود. در صورت مازاد تولید به فکر صادرات و با وجود کمبود عرضه مهیای واردات باشیم و این بزرگترین کارکردی است که بعد از کارکرد اولیه بورس کالا وجود دارد که آرام آرام می توانیم به آن سمت برویم.

وی در مورد سرمایه گذاران خارجی حال حاضر در تأمین مالی تولید گفت: به نظر می رسد آرام آرام دارند بستر را آماده می کنند. ما آهسته با ادبیات بین المللی آشنا می شویم که اصطلاحا ونکبل شویم. باید شرکت ها و صنایع مان به گونه ای فعالیت، گزارشگری و شفافیت داشته و برنامه ریزی کنند که مهیا شوند برای اینکه اگر قرار باشد تأمین مالی غیر داخلی یا بین المللی کنند از نظر آنها هم پذیرفته شوند. از شواهد امر پیداست ما با سرعت خیلی خوبی به آن سمت پیش می رویم و آن شرکت هایی که مستعدتر هستند زیر ساخت ها را آماده می کنند که علاوه بر دسترسی به منابع داخلی بتوانند از تأمین مالی خارجی هم استفاده کنند.