روسیه بعنوان بزرگترین کشور دنیا به لحاظ مساحت و با در اختیار داشتن جمعیت 144 میلیون نفری و تولید ناخالص داخلی معادل 1326 میلیارد دلار و درآمد سرانه 11400 دلاری از کشورهای مهم در تعاملات اقتصادی کشور ما محسوب می شود. اقلام مهم صادراتی این کشور شامل نفت خام، تولیدات نفتی تصفیه شده، گاز طبیعی، فلزات غیر آهنی، فولاد و آهن و اقلام وارداتی آن شامل خودرو، موتورسیکلت، موتور، سخت افزار متفرقه، مواد دارویی و تجهیزات الکترونیکی را شامل می شود. در این بین چین با 22 درصد سهم تجاری شریک اول روسیه در زمینه واردات است. این کشور در زمینه صادرات نیز با 9 درصد از کل حجم صادرات رتبه نخست را به خود اختصاص داده است. در جدول زیر سایر شرکای تجاری روسیه در دو حوزه واردات و صادرات آورده شده است.

جدول شماره 1

رشد تولید ناخالص داخلی روسیه در 2017، معادل 3/1 درصد و نرخ تورم 7/4 درصد پیش بینی شده است. شاخص های مهم اقتصادی این کشور از 2015 تا  2018 (پیش بینی) در جدول شماره (2) آورده شده است.

جدول شماره 2

از نقاط قوت کشور روسیه می توان به وفور منابع طبیعی، مازاد حساب جاری به مدت 16 سال مداوم، بدهی عمومی پایین و وجود منابع ارزی در حد مناسب اشاره کرد. نقاط ضعف این کشور نیز عبارتند از دور از دسترس بودن اصلاحات ساختاری، آسیب پذیری شدید در مقابل شوک قیمت جهانی نفت، فرار سرمایه، آسیب پذیری نرخ مبادله ارز و کاهش ارزش پول ملی، آسیب پذیری نرخ مبادله ارز و کاهش ارزش پول ملی، رکود بلند مدت، حاکمیت ضعیف قانون، فساد مالی و اداری و ریسک های ژئوپلیتیک.

به گزارش اگزیم نیوز و بر اساس گزارش های ریسک کشوری صندوق ضمانت صادرات ایران اقتصاد این کشور شوکهاي سه گانه ناشی از اعمال تحریمها در مورد مناقشه با اوکراین، کاهش شدید قیمت جهانی نفت و کاهش ارزش روبل (که در سال 2014 بوجود آمد و سبب رکود در سالهاي 2015-2016 گردید) را جذب نموده است. گرچه تحریمها ادامه دارند و قیمت نفت همچنان پایین تر از سطح اوایل سال 2014 می باشد، اما علائم بهبود تدریجی در این کشور تقویت شده است. برآورد اولیه نشان می دهد تولید ناخالص داخلی واقعی در سال 2016 معادل منفی۰.۲ درصد بوده است و در سال جاری به۱.۳ درصد خواهد رسید. این رقم  در سال 2015 معادل منفی 8/2 درصد بوده است.

کاهش تولید ناخالص داخلی نشان میدهد که در سال 2016 ،هزینه مصرفی تا 5 درصد، هزینه هاي دولتی تا ۰.۳ و سرمایه گذاري ثابت تا ۱.۴ درصد کاهش یافته اند. این در حالی است که صادرات خالص ۱.۷ درصد به رشد اقتصادي سال 2016 کمک کرده است. بر اساس پیش بینی موسسه اویلر هرمس، رشد تولید ناخالص داخلی در سال 2017 ،به پشتوانه بهبود سرمایه گذاري و هزینه مصرفی، ۱.۳ درصد خواهد بود.

در اواخر سال 2014 مقامات روسی مبلغ 830 میلیارد دلار با هدف حمایت از بانکهاي بزرگ اختصاص دادند که این امر به ثبات نظام بانکی کمک نمود. در عین حال بر اساس گزارش صندوق بینالمللی پول سودآوري بانکها بنحو قابل توجهی کاهش یافته و سرمایه آنها تحت فشار قرار گرفته است (بازگشت دارایی و بازگشت سرمایه در مارس 2016 به ترتیب ۰.۴ و ۳.۴ درصد بوده اند). همچنین رشد اعتبار بخش خصوصی در پایان سال 2016 متوقف شد. در عین حال نرخ بهره پایین تر، به برگشت رشد کمک می کند.

به گزارش اگزیم نیوز مازاد حساب جاري، با ثابت ماندن واردات بدلیل ثبات روبل و کاهش 18 درصدي صادرات، از ۵.۳ درصد تولید ناخالض داخلی در سال 2015 به حدود ۱.۷ درصد در سال 2016 کاهش یافته است. این در حالی است که در سال 2017 ،مازاد حساب جاري به 2 درصد افزایش خواهد یافت.

همچنین خروج سرمایه بخش خصوصی در سال 2016 به 15 میلیارد دلار کاهش یافت که کمتر از متوسط بلند مدت 47 میلیارد دلار بوده است. ذخایر ارزي از اواسط سال 2015 در حدود 320 میلیارد دلار تثبیت شده است. این در حالی است که در پایان سال 2013 این ذخایر به مبلغ 470 میلیارد دلار رسیده بود. همچنین میزان ذخایر ارزي خارجی کنونی بر حسب پوشش واردات (14 ماه) هنوز در سطح مناسبی قرار دارد.

پیامد رکود طولانی مدت، کسري مالی به ۳.۵ درصد تولید ناخالص داخلی در سال 2015 و 4 درصد در سال گذشته افزایش یافت. این کسری ها از طریق صندوق ذخیرهاي بالاي انرژي ایجاد شد، تامین مالی شده است. در نتیجه، دارایی این صندوق از 88 میلیارد دلار در سال 2014 ( ۵.۹ درصد تولید ناخالص داخلی) به 16 میلیارد دلار در فوریه 2017 (1/1 درصد تولید ناخالص داخلی) کاهش یافته و از این رو بنظر میرسد این رقم براي تامین مالی کسري کلی در سال در حدود 72 میلیارد دلار (۴.۸ درصدتولید ناخالص داخلی) می تواند به عنوان پشتیبان بعدی کسری مالی در این کشور باشد. از جنبه مثبت، بدهی عمومی در سطح پایینی قرار دارد و پیش بینی میشود در سال 2017 رقم 18 درصد تولید ناخالص داخلی باشد.

بحران اوکراین سبب ایجاد وحدت در بین مردم روسیه شد و محبوبیت ولادیمیر پوتین را افزایش داد. انتخابات پارلمانی سپتامبر 2016 مقبولیت حزب روسیه متحد (حائز 54 درصد از آراء) را که متعلق به رئیس جمهور پوتین می باشد، تائید نموده است.  با این حال ضعف هاي حاکمیتی و عدم شفافیت در شرکتهاي بزرگ، فضاي کسب و کار را به شدت تضعیف می کند. رتبه روسیه در بسیاري از شاخصهاي بانک جهانی و به خصوص از نظر کیفیت مقررات افت کرده و در مبارزه با فساد هم هیچ پیشرفتی نداشته است.

نمودار مبادلات تجاری ج.ا.ایران با روسیه در سال های 1395-1390(میلیون دلار)

بر اساس این گزارش میوه جات و سبزیجات، صیفی جات، خرما، توتون و تنباکو، سیر، انگور خشک کرده، ماشین هاي خرد کردن یا سائیدن خاك، پکیج دومنظوره، انواع سنگ، مکمل هاي دارویی اقلام عمده صادراتی ایران به روسیه در سال ۹۵ بوده اند. اقلام عمده وارداتی ایران از این کشور در همین دوره عبارتند از دستگاه هاي کمک ناوبري رادیویی، محصولات آهنی و فولادي، ماشین هاي نورد براي ساخت لوله، دانه بجز گندم دامی، ذرت دامی، جو، چوب اره شده، شمش آهنی و فولاد، لوله هاي حفاري غیرازفولاد زنگ نزن، الکترودهاي زغالی، محصولات تخت نوردشده از فولادسیلیسیم.

لازم به ذکر است سازمان توسعه و همکاریهاي اقتصادي این کشور در رده هفت طبقه اي OECD در گروه 4 با «ریسک متوسط» قرار داده است. در رابطه با سیاست های صندوق ضمانت صادرات نیز باید گفت این صندوق، اعتبارات کوتاه، میان و بلندمدت تضمین شده توسط دولت روسیه را تحت پوشش قرار می دهد. به علاوه اعتبارات کوتاه و میان مدت تضمین شده توسط بانکهاي مورد قبول خود در روسیه (از طریق ILC یا ضمانتنامه بانکی) را نیز پوشش می دهد. به علاوه پوشش ریسک شرکتها در حالت حساب باز (بدون تضمین) در صورت احراز اعتبار خریدار از طریق شبکه هاي اطلاعاتی معتبر امکان پذیر است. لازم به ذکر است سقف پوشش نیز برای اعتبارات کوتاه مدت 120میلیون دلار و برای اعتبارات بلندمدت 240 میلیون دلار است.

بانک های مورد قبول صندوق:

نمودار سرمایه گذاری مستقیم خارجی جذب شده توسط روسیه(میلیون دلار)

نمودار اعتبار تحت پوشش موسسات اعتبار صادراتی دنیا در روسیه ( میلیون دلار)