بررسی های اگزیم نیوز نشان می دهند متأسفانه در سال های اخیر روابط تجاری ایران و افغانستان از شتاب بالایی برخوردار نبوده و به خصوص در سال های 91 به بعد و به دنبال افزایش شدید بهای ارز این بازار با نوسانات شدیدی روبرو شده است. از طرفی برخی رقابت های منفی در بازار افغانستان، دامپینگ قیمتی، کیفیت پایین و نامناسب کالاهای صادراتی و همچنین ورود رقبای قدرتمند از کشورهایی همچون ترکیه و چین که کالای باکیفیت و مناسب را با قیمت های مناسب در دسترس مصرف کننده قرار می دهند باعث شده تا این بازار با روند کاهشی روبرو شود.

این در شرایطی است که با سقوط طالبان افغانستان سعی کرده تا در حوزه تجارت بین الملل فضای مناسبی را برای رشد و توسعه خود فراهم کند. این کشور با مشارکت سایر کشورها و دریافت کمک از ایالات متحده آمریکا و با مشارکت در برنامه های مربوط به حوزه ترانزیت و حمل و نقل و موافقت نامه های تجاری توانسته شرایط مناسبی را در مقایسه با گذشته به دست بگیرد. از طرفی کابل در تلاش است تا روابط تجاری خود را با هند از طریق تقویت و ایجاد زمینه های حمل و نقل هوایی با این کشور گسترش بدهد.

در این باره علاء میرمحمد صادقی، رییس اتاق مشترک ایران و افغانستان در گفتگو با اگزیم نیوز با اشاره به اینکه روابط دیپلماتیک برای تمام کشورهای جهان مهم بوده و این روند برای افغانستان نیز اهمیت ویژه ای دارد، گفت: با توجه به موقعیت ترانزیتی افغانستان و پیوستن این کشور به سازمان تجارت جهانی؛ حضور در بازار افغانستان برای تمامی کشورها از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. به همین دلیل بسیاری از کشورها تلاش دارند تا روابط خود را با افغانستان تقویت کنند که ایران هم از این قاعده مستثنی نیست.

وی ادامه داد: ایران و افغانستان به دلیل همسایگی، اشتراکات دیرینه و گسترده و همچنین از لحاظ اقتصادی بسترها و فرصت های فراوان همکاری های مشترکی در جهت توسعه پایدار دو کشور دارند، بنابراین باید روابط خود را در سطح وسیعی گسترش دهند در صورتی که اکنون در سطح عادی قرار دارد.

رییس اتاق مشترک ایران و افغانستان با تاکید براینکه افغانستان یکی از بزرگترین شرکای بازرگانی ایران محسوب می شود، گفت: بازار افغانستان یکی از بازارهای عمده برای کالاهایی ایرانی است. همچنین این دو کشور در حوضه مسائل سیاسی روابط نسبتا خوبی دارند اما از آنجاییکه در بازار افغانستان کشورهای دیگری چون ترکیه قدم گذاشته و حضور دارند ایران نمی تواند نقش پر رنگی را ایفا کند.

به گفته وی از سوی دیگر در برخی کشورها، دولت برای صادرات سوبسید در اختیار صادرکنندگان قرار می دهد و در راستای حمایت از صادرکنندگان گام های مهمی برمی دارد اگر ایران هم در این راستا اقداماتی انجام دهد و برای صادرکنندگان به ویژه صادرکنندگان کشور افغانستان تسهیلات ویژه و گسترده ای قرار دهد موفقیت بیشتری به دست خواهیم آورد.

 صادقی با اشاره به ثابت ماندن حجم مبادلات ایران و افغانستان افزود: در حال حاضر بازار واردات کشوری چون افغانستان حدود 7.5میلیارد دلار است که از این رقم حدود 2.5میلیارد دلار سهم کشور ایران بوده که البته برنامه‌ریزی‌های متعددی برای افزایش این سهم صورت گرفته است. اما در این میان چالش ها و موانع جدی برای گسترش مراودات تجاری دو کشور دارد که بخش خصوصی و نهاد های حقوقی در کنار دولت باید در صدد رفع آنها اقدام کنند.

به گفته رییس اتاق مشترک ایران و افغانستان باید نگاه دولت به صادرکنندگان به ویژه صادرکنندگان افغانستان تغییر کند؛ نباید این بازار را به سهولت از دست داد زیرا در شرایط کنونی کشورهایی مانند پاکستان و چین درصدد هستند تا جایگزین ایران در افغانستان شوند. اگرما از ظرفیت‌های خوب و استراتژیک خود استفاده نکنیم، این کشورها به این موارد ورود می‌کنند و قابلیت‌های خود را در کشورهای همجوار ما افزایش می‌دهند.

وی اضافه کرد: افغانستان قابلیت تبدیل شدن به بازار هدف ایران را دارد و مشارکت‌های تجاری ایران و افغانستان باید با نگاه منفعت متقابل افزایش یابد. البته ایران همواره و در طی این سال ها در تلاش بوده که با وجود اشتراکات مطرح شده ضمن ایفای نقش و کسب سهم در توسعه همکاری های دو جانبه، جهت توسعه و ارتقاء سطح کمی و کیفی و پیشرفت کشور افغانستان گام های لازم را بردارد.

صادقی نگاه کوتاه مدت به بازارهاي تجاري و عرضه کالاهاي صادراتي با کیفیت نامناسب در کشورهاي همسايه و عدم حضور شرکت‌های توانمند را مهم‌ترين دليل براي از دست دادن بازارهایی چون بازار افغانستان مي‌داند و معتقد است از حضور رقبايي چون ترکيه و چين که بر اثر حمایت‌های بانکی و مقررات تشویقی کشورشان توان رقابت بیشتری را دارند، نباید غافل باشیم.

رییس اتاق مشترک ایران و افغانستان با بیان این‌که افغانستان مسیر تولید را طی می‌کند، تاکید کرد: بازار افغانستان پیش از این یک بازار مصرفی بوده است، اما اخیرا می‌بینیم که به سمت تولید محصول و کالا پیش می‌رود. بنابراین باید ما به خوبی از این بازار استفاده کنیم. ما می‌توانیم نسبت به احداث واحدهای تولیدی با کمک شرکت‌های افغانی، جایگاه خودمان را در بازار این کشور تثبیت کنیم.

وی ادامه داد: برای شروع هنوز دیر نشده و اگر الان هم با برنامه ریزی دقیق و نگاه بلندمدت جهت تامین نیازهای مردم افغانستان اقدام کنیم در مدت اندکی خواهیم توانست این بازار را در اختیار خود قرار دهیم. البته در این میان کیفیت کالای ایرانی حرف اول را می زند. از آنجاییکه برخی ترجیح می دهند برای فروش بیشتر نرخ کالا را ارزان تر کرده و از کیفیت آن بکاهند زیان جبران ناپذیری را به صادرات خواهند زد. بنابراین در درجه اول ما باید سیاست مند اهداف خود را انتخاب کنیم و در این راستا کیفیت اقلام صادراتی را افزایش دهیم و سپس از نرخ های رقابتی استفاده کنیم.