موضوع خطر ورشکستکی بانکها موضوعی است که در چند سال اخیر بارها در ذهن مردم خطور کرده و هر بار با شایعه ای جدید بر این مساله دامن زده می شود. اظهارنظرهاي متفاوتي درباره وضعيت ورشکستگي بانک‌ها از سوي تحليلگران اقتصادي شنيده مي‌شود. عده‌اي از کارشناسان بر اين باورند که نظام بانکي در ايران به شرایط بحرانی خود نزدیک می شود اما در مقابل کارشناسان دیگر مشکلات حال حاضر نظام بانکی را با اصلاحات ساختاری قابل حل می دانند.

دکتر حمید دیهیم رئیس انجمن اقتصاددانان ایران در گفتگو با اگزیم نیوز در این باره می گوید: پولی که سپرده گذاران نزد بانک دارند بصورت وام های چند ساله در اختیار مردم برای فعالیت های مختلف قرار می گیرد لذا هر شایعه ای مبنی بر ورشکستگی بانکها و در ادامه هجوم مردم برای دریافت سپرده های خود از بانکها منجر به ورشکستگی آنها خواهد شد.

به گفته وی این اتفاق در قرن نوزدهم در آمریکا افتاد و پس از آن نظام بانکداری در آمریکا سیاستی را در پیش گرفت که طی آن بانکها موظف شدند بخشی از دارایی خود را بعنوان ذخیره قانونی نزد بانک مرکزی بگذارند تا در شرایط اضطرار این ذخیره بانکها را از ورشکستگی حفظ کند.

دیهیم در ادامه گفت: در ایران بسیاری از تشکلهای مالی و موسسات غیر مجاز ذخیره قانونی را نمی پردازند و در ازای آن مبلغی به عنوان جریمه می پردازند. این شکل از تسامح بانک مرکزی در این باره به صلاح مردم و نظام بانکی نیست، چرا که امروز شاهد حضور تعداد بسیار زیادی موسسه مالی غیر مجاز هستیم که چه بخواهیم و چه نخواهیم رقم عمده ای از سرمایه مردم را به خود جذب کرده اند و برای جلوگیری از عواقب ناخوشایندی چون ورشکستگی باید سیاست های احتیاطی بانک را رعایت کنند.

وی خاطر نشان کرد: بانک مرکزی باید بصورت قاطع با موسسات مالی غیر مجاز برخورد کند و اگر نمی تواند آنها را تعطیل کند باید همه تلاش خود را به کار ببندد تا آنها را ملزم به اطاعت از قانون کند. ما در بانک مرکزی نیازمند حضور مدیریت شجاع و قاطع هستیم که در اینباره شدت عمل نشان داده و از هزینه های احتمالی اصلاحات نظام بانکی نهراسد.

حمید دیهیم در ادامه به مبحث بیمه بانکی پرداخت و گفت: بانک مرکزی باید نهادهای مالی را وادار کند که پولی که در اختیار انهاست را بیمه کند و در صورت عدم رعایت این نکته با نهاد مالی مذکور و یا بانک مورد نظر برخورد جدی شود. بیمه تا حدود زیادی امنیت خاطر به سپرده گذار منتقل می کند و نگرانی های گذرا در این حوزه را برایش رفع می سازد. می توان برای بیمه سقفی را معین و همه بانکها را ملزم به بیمه سپرده ها تا سقف مورد نظر نمود که البته تا امروز من تلاشی برای این اقدام از سوی نظام بانکی ندیده ام.

دیهیم افزود: با همه راهکارهای ارائه شده، هنوز موضوع ورشکستگی در همه جای دنیا وجود دارد. ورشکستگی در شرایطی که از هیچ طریقی نمی توان مشکلات یک نهاد مالی یا بانک را رفع کرد به صلاح نظام بانکی است و در همه جای دنیا پیش می اید اما باید پذیرفت که در ایران نظام بانکی اشکالات بیشماری دارد که باید بصورت ریشه ای بررسی و رفع شوند.

به گفته وی ما نیازمند دستورالعملهای قاطع برای اصلاح مشکلات بانکی هستیم. بارها  شاهد صدور دستورالعمل های اصلاحی در نظام بانکی بوده ایم که با کارشکنی مواجه شده اند. مقام ناظر بر اقتصاد و نظام بانکی باید فراتر از هر قدرت دیگری بتواند مصوبات و دستوذرالعملهای اصلاحی در حوزه بانکی را اجرا کند.

 وی در خصوص طرح ادغام بانکها گفت: در هیچ کجای دنیا این تعداد بانک را در یک شهر و یک خیابان نمی بینید. تعداد زیاد بانکها در ایران بدل به یک معضل بزرگ شده و سو استفاده ها در سیستم را افزایش می دهد. در امریکا با وجود گردش مالی بسیار عظیمی که در اقتصاد وجود دارد سیاست های بانکی با افزایش بانک همسو نیست. نقل و انتقالات و امور بانکی اینترنتی شده و بسیاری از مشکلات و هزینه های تعدد بانک ها با این روش حل شده است.

دیهیم در پایان سود بانکی موجود در سیستم بانکی را در ایران بلای جان اقتصاد دانست و گفت: تمام کشورهایی که سود بانکی بالایی دارند کشورهای عقب افتاده و دارای اقتصادهای بیمار هستند. سود بالا جلو رشد اقتصادی را گرفته و انگیزه سرمایه گذاری را از مردم می گیرد. اقتصاد بدون سرمایه گذاری نای حرکت ندارد و در خود فرو می ریزد. در اینباره علی رغم بازخورد جامعه باید نفع عموم را در نظر گرفت و به طور جدی سود بانکی را به حداقل رساند.