مشاور بانک توسعه صادرات ایران در گفتگو با اگزیم نیوز با اشاره به این که از معدود نهادهایی که در کشور منحصرا در خدمت صادرات غیر نفتی است بانک توسعه صادرات است گفت: این بانک به لحاظ خدماتی که برای صادر کننده ها ارائه می کند در بخشهای کمی که خدمات عمومی بانکی است با بانکهای دیگر اشتراک دارد اما در بخش خدماتی که اختصاصی صادرات است ، منحصر به فرد است و محصولات بانکی آن در بانک های دیگر ارائه نمی شود.

کاظم دوست حسینی با اشاره به این که اگر به وظایف اگزیم بانک ها بر گردیم، مفاهیم و وظایفی که باید در یک اگزیم بانک برای حمایت از صادرات وجود داشته باشد، در اساسنامه بانک توسعه صادرات نیز تعریف شده است گفت: البته در عمل بخشی از فعالبت های اگزيم بانك ها که توسط صندوق ضمانت صادرات انجام می شود فعلا در بانک توسعه صادرات انجام نمی شود.

وی افزود: بنابراین می توانیم به نوعی بگوییم که مجموعه وظایف صندوق ضمانت صادرات و بانک توسعه صادرات تمام وظایفی است که در اگزیم بانک های مطرح دنیا الان تعریف شده و اجرا می شود. بنابراین  بانک توسعه صادرات به واسطه منابع پولی که در اختیار دارد اقدام به تأمین سرمایه در گردش و تامین مالی پروژه ها می کند و مشخصا بیش از آنکه به ضمانت و بیمه اعتباری برای صادرات روی بیاورد به تامین مالی و اعطای تسهیلات می پردازد که البته از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

به گفته وی با توجه به ویژگی های خاص حوزه صادرات و نیازهای صادر کنندگان، نوع خدمات بانکی و تسهیلات اعطایی که مشتریان این بانک از آنها استفاده می کنند با بانک های دیگر کم و بیش متفاوتند. عمده مشتریان بانک توسعه صادرات شرکت ها هستند و به بیان دیگر بانک توسعه صادرات  بانکداری شرکتی را اجرا می کند.

دوست حسینی ادامه داد: تامین مالی بانک توسعه صادرات در حوزه های صادراتی است و به صورت مستقیم حوزه هایی که تأمین مالی می شوند باید برای حمایت و گسترش صادرات باشد. لذا این بانک به صورت  غیرمستقیم  تأمین مالی فعالیت هایی که منجر به صادرات می شود را به عهده می گیرد.

به گفته وی حوزه هایی تحت عنوان تأمین مالی قبل از حمل و بعد از حمل وجود  دارند که ذینفع ها و استفاده کنندگان از آنها متفاوتند. عمده فعالیت های تأمین مالی بعد از حمل ما مربوط به اعتبار خریدار می شود که وام به خریداران خارجی است. اعتبار خریدار خدماتی است که خاص بانک توسعه صادرات است و در بانک های دیگر تأمین مالی ارائه نمی شود.

مشاور بانک توسعه صادرات ایران در ادامه افزود: در مجموع اگر اکنون پس از 25 سال فعالیت این بانک بخشي جدايي ناپذير و بسيار مهم از سيستم اقتصادي كشور است. بانک توسعه صادرات اکنون بالغ شده و مبدل به یک مجموعه جا افتاده ای شده است که شرکت ها و بانکهای متعددی در داخل و خارج از کشور از خدمات که آن استفاده کرده اند و براحتی نمی توانند آن را از دست بدهند. 

به گفته این کارشناس مسایل اقتصادی و مالی وظیفه اصلی بانک توسعه صادرات حمایت از صادرات غیر نفتی به خصوص برای بخش خصوصی است. عمده فعالیتی که در اساسنامه تعریف شده بر اساس صادرات غیر نفتی و ارائه خدمت به بخش خصوصی بوده است که در صادرات و واردات فعال هستند.

وی ادامه داد: بنابراین می توان گفت اگر شما آمار تأمین مالی و تسهیلات اعتباری و سایر خدمات بانکی مثل ضمانت نامه ها، ال سی ها  و بخشی از حواله جات را بررسی کنید  به جرات می توان گفت بیش از 90 درصد خدمات مربوط به حمایت از صادرات غیر نفتی و بخش خصوصی بوده است.

لزوم تدوين قوانين ويژه بانكهاي توسعه اي

به گفته وی بانک توسعه صادرات در انجام وظایف توسعه ای و حمایتی خود دچار یکسری محدودیت هایی نیز بوده است. از جمله این محدودیتها این است که این بانک یک بانک خاص است و خدمات خاصی را نیز ارائه می دهد. بنابراین سیستم نظارتی و ریگولاتوری که بانک مرکزی برای کل بانکهای تجاری اعمال می کند لزوما برای بانکهای توسعه ای از جمله بانک توسعه صادرات ممکن است کار نکند و موانعی را نیز ایجاد کند. لذا برای حمایت از صادرات غیر نفتی نیاز به قوانین و مقررات ویژه ای برای نهادهای پشتیبانی کننده از صادرات بخصوص برای بانک توسعه صاورات داریم که  بعضا ممکن است خارج از آن چارچوبی باشد که بانک مرکزی برای کل بانکها تعریف می کند.

به گفته این استاد دانشگاه ما به طور متوسط چیزی حدود 40 میلیارد دلار صادرات غیر نفتی در سال داریم که کل سهم تسهیلات اعطایی بانک و سایر حمایتها و مشوقهای اعطایی توسط نهادهای دیگر صادراتی کشور هیچگاه بیش از ۱۰ درصد این صادرات نبوده است که در مقایسه با حجم خدماتی که در کشور های صادر کننده مطرح دنیا برای صادرات ارائه می شود اندک است؛ مثلا در کره جنوبی حدود 40 درصد ارزش کل صادرات سالانه آن کشور، توسط اگزیم بانک این کشور پوشش داده می شود که شامل اعطای تسهیلات و ارائه خدمات ضمانتی و بیمه ای است. این موضوع را نیز باید در نظر گرفت که معمولا اگزیم بانکها مدافع صادر کنندگان در مقابل زیانها و ورشکستگی نیز هستند که علی القاعده نمی توانند از بانکهای سود آور در حوزه اقتصاد کشور باشند.

وی با تأکید بر این که بنظر میرسد بعد از ۲۵ سال تجربه برای این بانک، ما نیاز به یک بازنگری در استراتژی های حمایتی اعم از مالی و پولی یا غیر آن در بانک توسعه صادرات داریم گفت: اینکه آیا مصوبه شورای پول و اعتبار در تخصیص 10 درصد کل تسهیلات بانکی به حوزه صادرات قابل اجرا بوده یا خیر باید توسط بانک توسعه صادرات بررسی شود.  شاید هنوز اگر به این رقم ها نرسیده ایم تقاضایی برای آن وجود نداشته است. لذا باید گلوگاه هایی که مانع توسعه صادرات هستند را یافت. بعضا این  احساس وجود دارد که کمبود نقدینگی تنها گلوگاه نیست.

دوست حسینی افزود: در بحث افزایش سرمایه قطعا هر چقدر بانک توان مالی بالاتری داشته باشد ،خیلی قوي تر ظاهر مي شود . اما در واقعیت  اگر  ما دچار یکسری معوقات نبودیم و این گردش منابع که در اختیار داشتیم سرعت و گردش بیشتری داشت شاید به این اندازه که الان نیاز به نقدینگی احساس می شود با اين مشكل مواجه نبوديم.

وی ادامه داد: افزایش سرمایه در واقع برای افزایش نقدینگی است و ما اگر بتوانیم نقدینگی بیشتری را به صورت خطوط اعتباری از منابع خارجی و یا در داخل از بانک مرکزی و صندوق توسعه ملی در خدمت بگیریم بسیاری از مشکلات مان حل می شد. بانک توسعه صادرات مي تواند برای فعالیتهای صادراتی پربازده و با ریسک معقول، از منابع پولی غنی مردم ، بصورت ارزیابی و ضمانت اوراق مشارکت و انتقال وجوه آن به متقاضیان تسهیلات صادراتی اقدام کند‌.