با بالاگرفتن تنش ها میان روسیه و ترکیه، رییس جمهور روسیه با امضای قانون سختگیرانه تحریم علیه ترکیه بخش زیادی از روابط اقتصادی دو کشور بویژه واردات محصولات کشاورزی و مواد غذایی را کاهش داده یا قطع کرده است. تحریم ها سبب شد تا آنکارا 40 درصد حجم روابط بازرگانی خود را با روسیه از دست دهد. ترکیه پنجمین شریک تجاری روسیه بشمار می رود و بیشترین میزان صادرات ترکیه به روسیه را محصولات کشاورزی، منسوجات و ابزارهای فلزی تشکیل می دهد. میزان صادرات ترکیه به روسیه در سال 2014 بالغ بر 4.5 میلیارد دلار بوده است که از این میزان 1.5 میلیارد دلار مربوط به محصولات کشاورزی، 800 میلیون دلار آجیل، هندوانه، پسته و 985 میلیون دلار سبزی جات و صیفی جات خام می باشد. بیشترین رقم کالای صادراتی ترکیه به روسیه مربوط به گوجه فرنگی با رقمی معادل 429 میلیون دلار است. در این میان گفته می شود با توجه به دستور اخیر رییس جمهور روسیه این کشور تلاش دارد تا نیاز خود را در این حوزه از سایر کشورها تامین کندکه ایران نیز به دلیل همجواری با روسیه یکی از مهمترین این گزینه هاست. حال سوال اصلی آن است که آیا ایران توانایی و زیرساخت های لازم برای پوشش نیاز بازارهای صنایع غذایی و کشاورزی روسیه را داراست؟ آیا تنش‌های اخیر بین روسیه و ترکیه در روابط اقتصادی و حجم مبادلات تجاری بین ایران و روسیه تاثیری خواهد داشت؟ آیا تحریم کالاهای ترکیه از سوی روسیه یک فرصت ویژه برای رونق صادرات ایران است؟

ایران پتانسیل لازم برای پوشش بازار روسیه را داراست

کاوه زرگران عضو هیئت مدیره اتاق مشترک ایران و روسیه در این خصوص به اگزیم نیوز گفت: این دومین مرحله است که اقبالی به صادرات کشور شده است. اولین مرحله آن مربوط به شهریور ماه سال 93 بود که در جریان کشمکش میان روسیه و اوکراین ، روسیه واردات محصولات کشاورزی، مواد غذایی، میوه و سبزیجات را از اتحادیه اروپا منع کرد. در آن زمان بازاری 18 میلیاردی به روی ایران باز شد اما متاسفانه ما نتوانستیم حتی یک سنت هم از این بازار بهره برداری نماییم.

این عضو هیئت نمایندگان اتاق تهران افزود: ایران پتانسیل بالایی در بخش کشاورزی برای پوشش این بازار 1.5 میلیارد دلاری دارد. تولید مرکبات در ایران 4.5 میلیون دلار بیشتر از سرانه کشور است که در این میان در تولید محصولاتی مانند انگور، کشمش، میوه های تازه، پیاز و سیر دارای مزیت و پتانسیل بالایی می باشیم.

زرگران با تاکید بر اینکه تمامی اقلام محصولات کشاورزی که توسط ترکیه به روسیه صادر می شده است قابل صادرات از ایران نیز می باشد گفت: خریداران روسی با صادرکنندگان معتبر معامله می کنند صادرکنندگانی که بتوانند در بازه یک تا دو ساله محصولات مورد نیاز آن ها را تامین نمایند متاسفانه شرکت های ایرانی در این خصوص ضعف دارند ما شرکت های بزرگ و بروز نداریم که بتوانند این نیاز را تامین نمایند. وی در ادامه برای پوشش سهم ترکیه توسط شرکت های ایرانی پیشنهاد داد تا دولت بخصوص بخش بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی با حمایت از صادرکنندگان ایرانی علاوه بر پوشش این خلاء، از فرصت تجاری پیش آمده نیز کمال استفاده را نمایند تا با وجود پتانسیلی که در کشور وجود دارد محصولات کشاورزی کشورمان بتواند سهم بیشتری در بازار روسیه بدست آورد.

روسیه، بازاری طلایی برای تجار ایرانی است

رضا کامی، رییس اتاق مشترک ایران و ترکیه نیز در این خصوص به اگزیم نیوز گفت:  ایران می تواند در برخی کالاهای صادراتی به روسیه جایگزین ترکیه شود، اما لازمه این کار برطرف شدن مشکلات تعرفه ای و پذیرش محصولات کشاورزی از سوی روسیه است.

وی تعاملات اقتصادی را مهمترین پارامتر در ایجاد روابط با سایر کشورها دانست و اظهار کرد: ابعاد سیاسی به نوبه خود تاثیرات بسیاری در روابط کشورها دارند اما زمانی که صحبت از روابط اقتصادی می شود بهتر است که نگاه صرفا اقتصادی باشد نه سیاسی، درست است که  ابعاد سیاسی یک موضوع می تواند سرنوشت کشورها را در خصوص روابط بین المللی متحول کند اما برای برقراری روابط اقتصادی باید نگرش خود را تغییر دهیم.

کامی در ادامه توضیح داد: مشکلاتی که میان این دو کشور بوجود آمده در روابط اقتصادی ایران با ترکیه تاثیری ندارد اما می تواند مبادلات تجاری با روسیه را افزایش دهد، روابطی که ایران با روسیه داشته نوپا نیست که با یک رویداد ناخوشایند خدشه دار شود، بنابراین با بررسی فرصت های اقتصادی  تنش ایجاد شده میان این دو کشور را می تواند فرصتی طلایی برای کشورمان دانست.

رییس اتاق مشترک ایران و ترکیه با تاکید بر اینکه ایران نمی تواند جایگزین کالاهای روس در ترکیه شود، افزود: اگر کیفیت کالاهای داخلی را با کالاهای روسی مقایسه کنیم باید بگوییم نمی توانیم در برخی اقلام کیفیت مطلوبی متناسب با آن کشور را داشته باشیم بنابراین  از این منظر نمی توانیم کالاهای ایرانی را جایگزین کالاهای روسی در ترکیه کنیم،  اما از آنجایی که توسعه صادرات یکی از مهم برنامه ششم توسعه است با برنامه ریزی صحیح می توانیم جایگزین کالاهای صادراتی ترک به روسیه شویم.

وی ادامه داد: ملاحظات اقتصادی در این باره نشان میدهد که ترکیه نمی تواند بازار کشورمان را جایگزین روسیه کند، چرا که کالاهای مصرفی که به این کشور صادر می شده در کشورمان وجود دارد بنابراین هیچ صحبتی یا برنامه ای برای واردات کالاهای جدید ترکی وجود ندارد. با توجه به رکود اقتصادی حاکم بر منطقه، آمارها نشان دهنده آن هستند که حجم مبادلات تجاری ایران با ترکیه افزایش داشته است، بنابراین به هدف دو کشور که مبادلاتی با رقم 30 میلیارد دلار است نزدیک می شویم.

هر چند این انتظار وجود ندارد که ایران بتواند به طور کامل سهم ترکیه از تجارت با روسیه را پوشش دهد اما توجه به این نکته نیز ضروری است که صادرات ایران به روسیه در سال گذشته به ۲85 میلیون دلار رسید که این میزان برای دو کشور همسایه تجارت قانع‌کننده‌ای نیست و با وجود پتانسیل هایی که در کشور ما وجود دارد ایران هم می‌تواند در زمینه تمام مواد غذایی اعم از سبزیجات، صیفی‌جات و میوه‌جات با روسیه مبادله کند. اما مشکلاتی از جمله وجود تعرفه های گزینشی، نقل و انتقالات بانکی، کاهش ارزش روبل و حمل ونقل نیز در این راه وجود دارد که با توجه به نگاه مثبت دو طرف برای گسترش صادرات این انتظار از دولتمردان و صادرکنندگان میرود که با رفع موانع از این فرصت بدست آمده برای رونق صادرات ایران کمال استفاده را برده و هر چه سریع‌تر تجارت‌مان با روسیه نسبت به گذشته افزایش دهند.