یکسالگی برجام فرصت مناسبی بود تا بتوان دستاوردهای برجام را مورد بحث و بررسی قرار داده و نقاط قوت و ضعف آن را شناسایی کرد؛ هرچند که نقاط قوت آن از اهمیت بیشتری برخوردار است. در این خصوص به منظور بررسی دستاوردهاى کلی یک ساله برجام در گفتگویی با محمدرضا مودودی قائم مقام سازمان توسعه تجارت و مشاور وزیر صنعت، معدن و تجارت به بررسی این مهم پرداختیم.

در ابتدای این گفتگو قائم مقام سازمان توسعه تجارت برجام را رخدادی در ابعاد کلان و استراتژیک برشمرد که در بخش های بسیاری همچون مسائل سیاسی، اقتصادی، ژئوپلیتیک و همچنین روابط تجاری، جذب سرمایه گذاری خارجی و رفع محدودیت های بین المللی تأثیرگذار بوده است. وی در ادامه افزود: افزایش محسوس تعداد وزرای کشورهای خارجی که به ایران سفر کرده اند، رشد تعداد هیأتهای تجاری اعزامی ، جهش تعداد کشورهای میزبان هیأتهای ایرانی ، تقویت تعداد مقامات ارشد که به ایران سفر کرده و در نهایت افزایش تعداد قراردادهای منعقد شده بین شرکتهای ایرانی و خارجی همگی مواردی است که در یکسالگی پسابرجام محقق شده و نشان دهنده موفق بودن این دستاورد ملی در بخش تجاری در یکسال اخیر است.

دستاوردهاى یک ساله برجام از نگاه قائم مقام سازمان توسعه تجارت را می توان به صورت زیر و فهرست وار اعلام کرد:

• تغيير نگاه جامعه جهانى نسبت به ایران
•  از ميان برداشته شدن ایران هراسى و معرفی کشور ما به عنوان کشوری صلح طلب
•  برچيده شدن سایه شوم جنگ از کشور
•  افزایش انگيزه و اميد در جامعه و فعالان بخش هاى مختلف اقتصادى
•  آزاد شدن بخشى از دارایى هاى بلوکه شده
•  خرید هواپيما برای نوسازى ناوگان هوایى کشور
• افزایش ميزان صادرات نفت خام و صادرات کاالهاى غيرنفتى
•  تحقق تراز تجاری مثبت
•  توسعه روابط، تعامالت و همكارى هاى گسترده با کشورها و گسترش و تعميق روابط با مجامع بين المللی در زمينه هاى مختلف اقتصادى
•  تبادل هيات های متعدد تجارى و سرمایه گذاران با کشورهای دنيا
•  افزایش مشارکت کنندگان خارجی در نمایشگاه های بين المللی داخلی
• ثبات نسبی درفضای کسب و کار و جلوگيری از شوک های مخرب در فضای اقتصادی
• رفع محدودیت درمقاصد و بازارهای صادراتی
• کاهش قابل توجه در هزینه های مبادله از طریق رفع محدودیت ها برای مبادالت بانكی و باز شدن سوئيفت و بهره برداری از رقابتی شدن مبادی خارجی تامين واردات
• دسترسی مستقيم صادرکنندگان کالا به بازارهای هدف و حذف کشورهای واسط

محمدرضا مودودی در ادامه عنوان داشت: برجام نه تنها در روابط ایران با کشورهای غربی تحولی بزرگ را ایجاد کرد بلکه توانست ارتباطات تجاری ایران با آسیا و اقیانوسیه را نیز ترقی بخشد. به عنوان مثال تعداد اجلاسها، کمیسیونها و کمیته های مشترک برگزار شده و همچنین تعداد اسناد امضا شده در اجلاسها و کمیته های مشترک با کشورهای حوزه آسیا – اقیانوسیه در 9 ماهه ابتدایی سال جاری در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از آن 300 درصد افزایش یافته است. وی در ادامه افزود: در حوزه کشورهای آسیا – اقیانوسیه نیز در 9 ماهه ابتدایی سال جاری در مقایسه با مدت مشابه سال قبل ، تعداد هیأتهای تجاری اعزامی از سوی ایران 1100 درصد رشد داشته و همچنین تعداد مقامات ارشدی که به ایران سفر کرده اند نیز 900 درصد افزایش یافته است که در کنار رشد 240 درصدی تعداد وزرای کشورهای خارجی که به ایران سفر کرده اند نشان دهنده افزایش مراودات سیاسی ، دیپلماتیک و تجاری است که زمینه ساز ارتباطات تجاری آینده به شمار می رود.

قائم مقام سازمان توسعه تجارت در ادامه این گفتگو به بررسی حضور شرکت های خارجی در نمایشگاه های داخلی پرداخت و در مورد افزایش مشارکت بنگاه های خارجی در نمایشگاه های بين المللی تهران در 9 ماهه 95 نسبت به مدت مشابه سال قبل عنوان داشت:  به لحاظ تعداد مشارکت کننده از 3870 نفر به 7446 نفر افزایش یافته که رشدی 90 درصدی را نشان می دهد. همچنین از نظر متراژ از 83 به 133 هزار متر مربع افزایش فضای اشغال شده توسط شرکت های خارجی را شاهد هستیم که 60 درصد رشد را نشان می دهد. وی در ادامه در خصوص افزایش مشارکت بنگاه های داخلی در نمایشگاه های بين المللی خارج از کشور در 9 ماهه 95 نسبت به مدت مشابه سال قبل عنوان داشت: به لحاظ تعداد مشارکت کننده در حدود 65 درصد و از نظر متراژ 81 درصد رشد را نشان می دهد.

در ادامه این گفتگو مشاور وزیر صنعت ، معدن و تجارت در خصوص افزایش مشارکت در نمایشگاه ها و هيئت های تجاری نیز عنوان داشت: افزایش تعداد عناوین نمایشگاهی خارجی از 25 به 35 ،  افزایش تعداد شرکتهای حاضر در نمایشگاه از 1237 به 1480 شرکت ، پذیرش 71 هيات نمایشگاهی و B2B به تعداد 935 نفر و رشد بيش از150 درصد هياتهای پذیرش شده ،  رشد بيش از 50 درصد اعضای هياتهای اعزامی و نهایتاً برگزاری 16 نشست بصورت B2B با بيش از 670 فعال اقتصادی از 13 کشور جهان را می توان از دستاوردهای برجام در این حوزه خاص تجاری به شمار آورد. وی در ادامه همچنین از بهبود فضای خدمات بازرگانی مخصوصاً در حوزه کشتيرانی و حمل ونقل یاد کرد و گفت: فعال شدن13 خط کشتيرانی کشورهای مختلف شده در شرایط پسا برجام ، برگزاری 66 مذاکره با طرف خارجی به منظور توسعه خدمات بندری و انعقاد یادداشت تفاهم با ایتاليا، ترکمنستان، کره جنوبی، افغانستان، هند و بلژیک مواردی است که در تسهیل تجارت خارجی نقش برجسته ای داشته است. وی در خصوص حوزه بانکی نیز عنوان داشت: هم اکنون شاهد کاهش ریسک ایران از 7 به 6 هستیم که همین نکته تأثیر قابل توجهی بر مراودات بانکی ایران و سایر کشورها داشته است تا جایی که شاهد همکاری بسیاری از بانک های بین المللی با ایران هستیم