دستیابی به رشد اقتصادی مطلوب، همان‌ طور که در اسناد بالادستی و برنامه‌های میان‌مدت توسعه نیز مد نظر بوده، همواره در زمره‌ مهم‌ترین دغدغه‌های اقتصاددانان و سیاست‌مداران کشور قرار داشته است. ايران از جمله كشورهايی است که برخی آن را كشوری در حال توسعه و برخی ديگر به دلیل تعریف خاصی که از توسعه ارائه می کنند آن را عقب مانده می نامند. با این حال نگاهی به آمارهای جهانی نشان می دهد ایران جزو ۲۰ کشور بزرگ دنیا است و این موضوع از ظرفیت های اقتصادی کشور حکایت دارد.

در این بین سند چشم انداز توسعه اقتصادی کشور در افق ۱۴۰۴ می گوید ایران باید در این افق به کشوری ممتاز در منطقه تبدیل شود. متأسفانه در شرایطی که زمان زیادی از این برنامه گذشته اما نشانه های اول شدن کشور در حوزه اقتصاد به سختی قابل تشخیص است هرچند باید در این مسیر به چالش هایی همچون تحریم های اقتصادی نیز اشاره کرد. مشروح گفتگوی اگزیم نیوز با مسعود امجدی پور کارشناس و پژوهشگر ارشد مجمع تشخیص مصلحت نظام را در خصوص دلایل عدم توسعه یافتگی اقتصادی ایران علی رغم همه ظرفیت های موجود در کشور در ادامه می خوانید.

مسعود امجدی پور یکی از مهمترین دلایل توسعه نیافتگی اقتصاد کشور را نفتی بودن آن دانست و گفت: بیشتر کشورهایی که اقتصاد تک محصولی دارند با مشکل عدم توسعه مواجه اند یا در بخشهای خاصی رشد کرده اند و در مابقی حوزه ها توسعه پیدا نکرده اند. موضوع دیگر عدم توجه درست به مزیت های رقابتی در کشور است. ما نسبت به کشورهای منطقه و جهان مزیت هایی داریم، با این حال استفاده بیش از حد ما در بخش نفت و گاز باعث مغفول ماندن مزیت های دیگر شده است. ما در خیلی از بخشهای اقتصادی کشور این پتانسیل را داریم که رشد قابل توجه داشته باشیم اما متاسفانه بستر لازم برای بهره برداری و توجه کافی به آنها  نشده است.

وی افزود: از آنجایی که اقتصاد ما دولتی است و  به جرات می توان گفت اقتصاد خرد یا خصوصی کمتر از 20 درصد اقتصاد کشور را شامل می شود، با این تفاسیر متولی زمینه سازی برای توسعه اقتصادی دولت است و نمی توان بخش خصوصی را به کرختی و ضعف در این حوزه متهم کرد. بخش خصوصی همواره به دنبال کسب سود و درآمد است و زمانی می تواند به اهدافش نزدیک شود که بستر فراهم باشد. به گفته وی فعالیت اقتصادی نیازمند تسهیل قوانین و مقررات، گمرک، دریافت تسهیلات بانکی، قوانین و مقررات، بهبود فضای کسب و کار و ... است.

امجدی پور با اشاره به مشکلات بنگاههای اقتصادی و تولید کنندگان بخش خصوصی در ده سال گذشته گفت: بخش خصوصی با توان شخصی خود خدمات و کالا ارائه می دهد و فراهم نبودن بستر لازم  برای فعالیت آنها را به مرز تعطیلی کشانده است. وقتی صحبت از توسعه اقتصادی می شود باید زمینه فعالیت بخش خصوصی در حد مطلوب و بالاتر از آن آماده شده باشد؛ حال آنکه بخش خصوصی ما برای تامین بازار داخلی نیز با مشکل مواجه است.

کارشناس مجمع تشخیص مصلحت نظام در ادامه گفت: همانطور که اشاره شد متولی اقتصاد ما دولت است و همه مسئولیت ها را پذیرفته، در نتیجه برای رتق و فتق امور باید پاسخگو باشد، بنابراین منابع را به سمت خودش می کشد و لاجرم دولت بزرگ می شود.

وی عدم توسعه یافتگی منابع انسانی را یکی دیگر از مشکلات اقتصاد کشور خواند و گفت: ما در کشورمان در حوزه های خاص نیروی انسانی زیادی داریم اما در عرصه اقتصادی افرادی که حرف برای گفتن دارند برای جایگزینی نداریم. به عقیده وی ما در حوزه توسعه منابع انسانی در حوزه اقتصاد بسیار ضعیف عمل کرده ایم. سیستم دانشگاهی ما افراد متخصص و کارآمد را پرورش نداده اند و این مساله در توسعه نیافتگی اقتصاد کشور نقش مهمی دارد.

امجدی پور در پاسخ به این که «عدم شفافیت و فساد اداری تا چه اندازه در توسعه نیافتگی موثر بوده است» گفت: از نظر من در میان عوامل متعددی که در زمینه عدم رشد و توسعه اقتصادی مطرح شده، فساد و عدم شفافیت جزء کم اهمیت ترین موارد است. ما اقتصاد بزرگی نداریم، البته ممکن است مباحثی چون رانت، پولشویی، اختلاس و مواردی از این دست پیش بیاید اما سوال اینجاست که با وجود ظرفیتهای متعدد چرا اقتصاد ما بزرگ نمی شود؟ ما مسائل کلان تری در اقتصاد داریم که با حل شدن آنها شفافیت در دل آنها حل می شود.

وی در پایان گفت: اگر دولت کوچک شود و منابع خود را واگذار کند قطع به یقین 90 درصد عدم شفافیت ها از بین خواهد رفت، چون بخش خصوصی در صورتی ریشه پیدا می کند که شفافیت در سیستم حاکم باشد. با عدم شفافیت در هیچ کجای دنیا بخش خصوصی جواب نگرفته است.