با روی کار آمدن دونالد ترامپ بعنوان چهل و پنجمین رئیس جمهور امریکا سیاست بین المللی قریب به اتفاق کشورهای دنیا دست خوش بازبینی و تغییر می شود. سیاست های مطرح شده توسط ترامپ در انتخابات و موضع گیریهای تند وی در قبال ایران  دغدغه بسیاری از کارشناسان اقتصادی داخلی و خارجی قرار گرفته است. هرچند دیدگاه های مطرح شده غالبا مصرف انتخاباتی داشته  و تا عملی شدن فاصله بسیاری دارند اما عقل حکم می کند برای هر تغییری در مواضع آمریکا و تاثیر احتمالی آن در شرایط اقتصادی ایران آماده باشیم. آنچه مبرهن است بسیاری از کشورهای دنیا خصوصا کشورهای اروپایی به شدت از تصمیمات آمریکا تاثیرپذیری دارند و از واکنشهای تنبیهی آمریکا می هراسند و این مساله خود را در کندی توسعه روابط اقتصادی، خصوصا روابط بانکی بین ایران و بانکهای مطرح اروپایی نشان داده است. محمدرضا مودودی معاون سازمان توسعه و تجارت در این باره معتقد است: در طول سالهای بعد از پیروزی انقلاب هیچ کدام از رییس جمهورهای آمریکا سیاستی موافق و به نفع ایران برنگزیده اند. اعمال تحریمهای سنگین یکجانبه و اخیرا تمدید بخشهایی از آن نشان می دهد هنوز این سیاست در آمریکا دنبال می شود و تنها دست خوش شدت و حدت شده و کیفیت و حجم آن در طول زمان بسته به توافقات و تصمیمات بین المللی تغییر می کند.

مودودی گفت: برای تشخیص اینکه ترامپ ویژگیها و گرایشات ضد ایرانی دارد یا خیر، نیازمند گذشت زمان هستیم و در حال حاضر و به این سرعت نمی توان در این باره یقین حاصل کرد. اما در هر صورت ما سیاست های تجاری خود را منطبق بر دیدگاهها و ارزشهای خودمان پیش می بریم و بر اساس بازارهای هدفی که در آن مزیت داریم  و کالاهایی که می توانیم بر رقابتی بودن آنها تکیه کنیم، تصمیم گیری و کار می کنیم.

معاون سازمان توسعه و تجارت افزود: به هر حال ایران شرکا و متحدانی دارد که برایش مهم هستند و در عین حال کشور ما برای آنها از اهمیت بالایی برخوردار است. ما در طول دوره 12 ساله تحریم که بسیار سختگیرانه هم بود تا قبل از برجام توانستیم صادرات غیرنفتی خود را از  ۱۰.۵ میلیارد دلار به حدود 42 میلیارد دلار برسانیم. این آمار بیانگر این واقعیت است که علی رغم اعمال تحریم های سخت، ما توانستیم فضای صادرات غیر نفتی خودمان را بسط بدهیم و بتوانیم سهم خودمان را تا حدی از بازارهای پیرامونی و بازارهای هدف کسب کنیم.

وی در ادامه افزود: گرچه معتقدیم این رقم فاصله زیادی تا رسیدن به ظرفیت واقعی توسعه صادراتی ایران دارد با این وصف در شرایط سختی چون تحریمها ایران نشان داده می تواند از عهده مشکلات بر بیاید؛ حتی اگر مشخص شود دنیا می خواهد بر اساس نگرش قبلی خود عمل کند. ما همچنان باور داریم می توانیم شرایط فعلی را حفظ و حتی بهبود بدهیم.

مودودی با اشاره به توافق کشورهای 1+ 5  در راستای امضای برجام، برای برداشتن گامهای مثبت در مسیر همکاری در قبال اقدامات صلح جویانه و شفاف سازی ایران در برنامه های هسته ای خود گفت: تا امروز ایران نسبت به این تعهدات، اقدامات عملیاتی انجام داده اما غرب هنوز به تعهدات خود عمل نکرده است. اگر آمریکا بخواهد اعمال نظر یکجانبه در این خصوص داشته باشد و اروپا از این تصمیم تبعیت کند نشان دهنده این واقعیت است که هیچ مذاکره بین المللی معنی دار نیست و اروپا دارای هویت مستقل نیست و فقط عروسک خیمه شب بازی آمریکاست. بعید می دانم که اروپا حاضر به پذیرفتن این سرشکستگی و خفت باشد و بپذیرد که شرایط را یک کشور ثالث برایشان تعیین کند. کشورهای اروپایی خود وجهه مستقل دارند و به دخالت کشور سوم در سیاست خارجی آنها تن نخواهند داد.

وی خاطرنشان کرد  شواهد نشان می دهد در حوزه عقد قراردادهای جدید و سرمایه گذاری، با توجه به آنچه که مطرح شد نسبت به گذشته شرایط بهتری را تجربه کنیم و در این مسیر نیز بعید است اروپا اجازه بدهد که آمریکا تمام زحماتی را که در طول این سالها کشیده را نادیده بگیرد.

مودودی در پاسخ به اینکه چرا روند توسعه روابط اقتصادی ایران پس از برجام کند است و آیا این وضعیت ارتباطی با انتخاب ترامپ دارد یا نه گفت: معتقدم که باید یک فرصت دو تا سه ماهه به دولت ترامپ داد تا ببینیم آیا آن تصویری که از رئیس جمهور منتخب آمریکا ارائه می شود واقعی است یا تنها انعکاس جهت دار رسانه های مخالف ترامپ است. شاید تصویر خوفناکی که از ترامپ در رسانه ها ارائه می شود نتیجه عدم پذیرش ترامپ از سوی نخبگان آمریکاست و در عمل هنوز مستنداتی برای اینکه دولت جدید آمریکا مواضع ضد ایرانی اتخاذ خواهد کرد وجود ندارد. به نظرم برای تحلیل درست از عملکرد و رویکرد دولت جدید آمریکا احتیاج به یک فرصت صد روزه نیاز داریم. نمی توان با اطمینان گفت که با تغییر یک نفر در آمریکا همه سیاستهای این کشور تغییر خواهد کرد، چرا که این کشور مدعی عملکرد سیستماتیک است و فرد در آن تصمیم نمی گیرد.

محمد رضا مودودی در خصوص تعلل بانکهای بزرگ دنیا در اعطای خدمات به ایران گفت: یک دلیل این است که پایه پولی مبادله تجاری ما دلار است و دلار پول رسمی آمریکاست و این بانکها باید با بانکهای آمریکایی هماهنگ باشند و ناچارند که رضایت بانکهای آمریکایی را جلب کنند. ممکن است ما بتوانیم روی ارزهای دیگر به توافق برسیم و بتوانیم شرایط جدیدی را در حوزه بانکی تعریف کنیم. من فکر می کنم مدیران ارشد نظام بانکی ما و نخبگان اقتصادی فعال ما در این حوزه بصورت جدی برای فراهم آوردن شرایط جایگزینی آن تلاش می کنند. امیدواریم سیاست های بانک مرکزی و سیاستهای نظام بانکی ما در خصوص توسعه روابط کارگزاری بانکی بر مبنای یک برنامه هوشمندانه پیش برود. بخش بانکی ما باید این مساله را در کنار وزارت امور خارجه  و بانک مرکزی حل کند. ما در طی این سالها توانسته ایم مبادلاتی در حدود 50 میلیارد دلار انجام بدهیم. این کار آسان نبوده اما به هر حال انجام شده است. باید اعتماد دنیا را برای قدم پیش گذاشتن و شروع رابطه بانکی تشویق و تهییج کرد.

مودودی رفت و آمد هبات های تجاری به ایرا ن در طول یک سال گذشته را  باعث تغییر تصویر منفی ایران در مجامع بین المللی دانست و گفت: تصویر نا امن و پر تنشی که از ایران در سالهای سال از طریق رسانه های غربی به دنیا نشان داده شده بود از بین رفته است و امروز  هیچکس ایران را بعنوان تهدید نگاه نمی کند بلکه کشور ما را یک امتیاز و فرصت تلقی می کنند. البته ما نیازمند بهبود در زیرساختهایی چون جذب سرمایه گذاری،  بانکی و خدمات پشتیبانی هستیم. ما نیازمند نگاه برونگرا در اقتصاد داریم. عامل کندی رشد اقتصادی عدم امکان مبادله کالا با پول نبود  بلکه عدم وجود بینش توسعه ای و نگاه برونگرا بود و حتمن لازم است زیر ساختها تشکیل و شفافیت انجام بگیرد تا امنیت روانی لازم برای جذب سرمایه شکل گرفته و فضای کسب و کارمان تسهیل گردد.

معاون سازمان توسعه تجارت در ادامه گفت: ترامپ معتقد است باید روابط اقتصادی خود را با دنیا تعدیل کند و درهای بازار خود را به راحتی  به روی دنیا باز نکند. به اقتصاد داخلی امریکا توجه بیشتری کند. این خبر خوبی برای کشورهای بزرگ دنیا همچون چین که آمریکا  را بازار هدف مستعد خود می دانستند و روی ان سرمایه گذاری کرده بودند نیست. دنیا در شرف تغییرات بزرگی است. ایران در این شرایط می تواند از فرصت جدید پیش آمده ناشی از تغییر جهت گیری های تجاری بین المللی و سیاست های اقتصادی  پیش رو سود ببرد.