کارشناسان می گویند اکنون بهترین زمان برای تک نرخی شدن ارز است و این در حالی است که برنامه های دولت برای این موضوع مهم دائما به آینده موکول می شود. در این بین رییس اتاق بازرگانی ایران در روز ملی صادرات امسال از دولت خواست نسبت به این موضوع اقدام کند و اظهار امیدواری کرد تا پایان امسال ارز تک رقمی شود. با این حال هنوز قسمت های مهمی از این تصمیم عملیاتی نشده است. به عنوان مثال به عقیده کارشناسان مبنای تعیین نرخ ارز در یکسان‌سازی، باید نرخ روز بازار باشد و هر نرخی کمتر از آن یا هر نرخی که به صورت دستوری از سوی دولت یا بانک مرکزی اعمال شود، محکوم به شکست خواهد بود. در حال حاضر به‌دلیل اینکه در حال خروج از تحریم‌ها هستیم و دولت هم هدف کاهش نرخ تورم را دنبال می‌کند، تقاضای ارز برای پروژه‌های عمرانی کاهش یافته است و همچنین رکود باعث شده کارخانه‌ها با ظرفیت کمتری کار کنند و نیاز آنها به ارز کاهش یابد.

به گفته اقتصاددانان در این شرایط و در کنار این دو موضوع، واردات نیز کاهش پیدا کرده است ضمن اینکه فعالان اقتصادی هم به امید شرایط بهتر دوران پساتحریم، تقاضای ارز خود را به‌تعویق می‌اندازند اما در بلندمدت چنانچه ورودی ارز از طریق منابع بین‌المللی مانند فاینانس‌ و سرمایه‌گذاری خارجی، بیشتر نشود و شیب نرخ ارز نیز به سمت بالا نباشد به عقیده من، بعد از دو سال باز هم شاهد پرش نرخ ارز خواهیم بود.

سید حسن حسینی شاهرودی، نماینده شاهرود در مجلس شورای اسلامی معتقد است: اگر تک نرخی شدن ارز محقق شود اتفاق مبارکی است اما به شرطی که اهداف تک نرخی شدن ارز مشخص و مکانیزم آن شفاف  باشد.

این عضو کمیسیون اقتصادی مجلس تصریح کرد، تک نرخی شدن ارز از رانت و مفاسدی که ممکن است در این حوزه ایجاد شود جلوگیری می‌کند و همچنین به سیستم خرید و فروش ارز سرعت می‌دهد و این روند باید سالهای قبل اتفاق می‌افتاد.

وی افزود، اگر قرار باشد تک نرخی شدن ارز مدیریتش در دست دولت باشد و در حقیقت به صورت دستوری این اتفاق بیفتد، نمی‌توان گفت تک نرخی شدن ارز محقق شده است بلکه نرخ دولتی را به نرخ ارز آزاد رسانده‌اند و نیت آن نیز گرانتر فروختن ارزهای در دست دولت و تامین نقدینگی  است که این امر آسیب زا است.

حسینی ادامه داد، اگر مکانیزم آزاد سازی روشن و شفاف باشد و عرضه در بازار هیچ تفاوتی بین بازیگران ایجاد نکند، در واقع نرخ روز ارز نرخی نباشد که در بانکها یا بانک مرکزی تعیین می شود، تک نرخی شدن می‌تواند مفید باشد. باید توجه داشت این نرخ باید متناسب با شاخصها و المانهایی مثل نرخ تورم، واردات و صادرات و متناسب با درآمدهای بخش خصوصی و دولتی باشد و این موارد در آزاد سازی نرخ ارز باید در نظر گرفته شود.

وی همچنین تاکید کرد، البته در مواقعی که بازار با کمبود ارز مواجه می‌شود بانک مرکزی باید به عنوان یک سیستم هماهنگ کننده وارد عمل شود و بازار را متعادل کند.

حسینی شاهرودی گفت: نباید مدیریت کلان تعیین نرخ ارز در دست دولت باشد و ما شاهد باشیم نرخ ارز به صورت دفعی تغییر می‌کند، بلکه باید مکانیزم روشنی داشته باشد.

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس ادامه داد، در هر صورت آزاد سازی نرخ ارز باید انجام شود که جلوی فساد و رانت در این حوزه گرفته شود. در واقع  مهمترین دستاورد این موضوع روانسازی برای بخش تولید است و هم صادرات مشتاق تک نرخی شدن نرخ ارز است و هم در حوزه تجارت و واردات  این دوگانگی به نفع همه نیست و تجار نیز راضی نیستند که یک عده ارز دولتی بگیرند و عده‌ای دیگر مجبور باشند با ارز آزاد به تجارت مشغول باشند.

در این بین سید کمال سیدعلی معتقد است یکسان‌سازی نرخ ارز به دلایل مختلف از جمله حذف رانت، حذف تقاضای اضافی، شفاف‌سازی در اقتصاد و تجارت و نهایتاً پذیرش سرمایه خارجی، یک ضرورت است. وی معتقد است مانع عمده بانک مرکزی برای اجرای یکسان‌سازی نرخ ارز، فقدان روابط کارگزاری و عدم امکان نقل و انتقال ارز توسط شبکه بانکی است، ضمن اینکه هنوز سیستم بانکی، امکان تسویه دلاری ندارد، بنابراین چنانچه این شرایط فراهم شود با توجه به تجربه خوب بانک مرکزی در سال 81 در زمینه یکسان‌سازی نرخ ارز، به لحاظ فنی کار چندان سخت نخواهد بود.

به عقیده وی اگر رشد خوبی در تولید و اقتصاد نداشته باشیم و نرخ تورم هم بالا باشد، بی‌دلیل نمی‌توانیم و نباید قیمت ارز را پایین نگه داریم چراکه ریال زمانی باید تقویت شود که تولید، اشتغال و صادرات غیرنفتی افزایش یابد و پس از آن با عرضه ارز حاصل از صادرات غیرنفتی در بازار، تقاضا را پاسخ دهیم و قیمت ارز را کنترل کنیم. اگر این اتفاق نیفتد، کاهش قیمت ارز با مداخله بانک مرکزی مصنوعی خواهد بود و نمی‌تواند برای مدت زیادی ادامه داشته باشد . وی همچنین افزود: به نظر من دولت با 40 میلیارد دلار ارز حاصل از صادرات و 20 میلیارد دلار درآمد نفتی، صددرصد می‌تواند ارز را تک‌نرخی‌ کند