عضو هیأت رییسه خانه اقتصاد ایران در گفت و گو با پایگاه خبری و تحلیلی اگزیم نیوز با اشاره به این که مهم ترین مسئله در زمینه شکل گیری مشکل وابستگی به نفت و تک محصولی شدن، فرهنگ غلط در نحوه استفاده از درآمدهای نفتی است گفت:  مفهوم اقتصاد نفتی در کشور ما این است که نفت فروخته شود تا با آن زندگی کنیم که تعبیر فوق غلط است.

این در حالی است که رهبر معظم انقلاب در مورد ضرورت جدایی اقتصاد از نفت صراحتاً می‌فرمایند: یکى از بزرگ‌ترین بلیات اقتصاد ما و نه‌فقط اقتصاد ما، بلکه بلیات عمومى کشور، وابستگى ما به درآمد نفت است.» بنابراین این نکته که مشکلات اقتصادی کشور، که عمدتاً در سالهای اخیر به حد شدید و بحرانی رسیده است، ناشی از افزایش فشارها و تحریم‌های اقتصادی باشد و با رفع تحریم‌ها درآمد کشور مثل سابق می‌شود و اقتصاد رونق می‌گیرد، قابل تأمل است؛ چرا که اقتصاد کشور از بدو انقلاب اسلامی تاکنون شاهد نابسامانی‌های اقتصادی متعددی بوده است؛ بنابراین باید تکلیف نفت با اقتصاد را روشن کرد.چرا که این مسائل ریشه در ساختار اقتصادی مبتنی بر نفت دارد و تا زمانی که کشور همچنان بر مدار درآمدهای نفتی و نگاه درآمدی به نفت و منابع طبیعی به‌جای نگاه سرمایه‌ای بدان می‌چرخد، این مشکلات همچنان به حضور خود ادامه داده تهدیدی برای اقتصاد جامعه اسلامی به شمار می‌رود. اگزیم نیوز در گفتگویی با مسعود دانشمند، دبیرکل و عضو هیئت رئیسه خانه اقتصاد ایران گفتگو کرده است که در ادامه میخوانید:

در این رابطه مسعود دانشمند، عضو هیأت رییسه خانه اقتصاد در گفت و گو با پایگاه خبری و تحلیلی اگزیم نیوز در خصوص ضرورت جدایی از اقتصاد نفتی گفت: مهم ترین مسئله در زمینه شکل گیری مشکل وابستگی به نفت و تک محصولی شدن، فرهنگ غلط در نحوه استفاده از درآمدهای نفتی است. مفهوم اقتصاد نفتی در کشور ما این است که نفت فروخته شود و با آن زندگی کرد، تعبیر فوق غلط است.

وی ادامه داد: اما اگر نفت را فروخته و پول آن را در صندوق ذخیره و در جهت سرمایه گذاری و توسعه کشور استفاده نماییم به مراتب بهتر است. درآمدهای نفتی به‌شرطی برای کشور پرثمر است که با نگاه سرمایه‌ای به آن بنگریم نه با نگاه درآمدی، یعنی آن را صرف ایجاد اشتغال، گسترش تولید داخلی، توسعه صنایع ملی و افزایش بهره‌وری اقتصادی کنیم. در واقع بزرگترین اشکالی که وجود دارد نوع نگاه ما به نفت است.

وی افزود: راه اندازی صندوق توسعه ملی و صندوق ذخیره ارزی تاکنون نتیجه مثبتی برای اقتصاد نداشته است. فرض کنیم که ایران کشور نفت خیزی نبود و واحدهای تولیدی و صنعتی از بانکهای خارجی برای خرید مواد اولیه، ایجاد خط تولید یا سرمایه در گردش وام بگیرند، سوال این است که در ازای وام فوق چه وثیقه ای در اختیار بانک های خارجی می گذارند؟

دانشمند با اشاره به اینکه استراتژی موفق برای عبور از نفت ایجاد ارزش افزوده است، اظهار کرد: درحقیقت ایجاد ارزش افزوده یعنی پول نفت را به نحوی وارد اقتصاد کنیم که از یک سو بستر تولید و اشتغال مهیا شود و از سوی دیگر اصل پول، مجدد بازگردد. چرا که بستن چاه های نفت عقلایی نبوده و با این رویه باعث از دست رفتن سرمایه ملی کشور و استفاده و بهره برداری بیش از پیش همسایگان می شویم.

وی افزود: معتقدم بهترین راهکار برای حل این مشکل دراختیار گذاشتن پول فروش نفت به بانک های تجاری با شرط اقساط سه ساله یا پنج ساله به صورت ارز بازپرداخت شود و در نهایت خزانه اصلی نیز متعهد شود در زمان موعد بدون هیچ پرده پوشی، اغماض و مسامحه ای ارز را بگیرد. در این صورت از یک طرف دولت رقیب بانک های تجاری نخواهد بود و از طرف دیگر بانک های تجاری وظیفه خود را انجام می دهند و این پول را از صندوق فروش نفت قرض گرفته و در نهایت همان مبلغ را بازپرداخت می کنند. متعاقبا نتیجه این امر چنین خواهد شد که اقتصاد بر پایه تولید ملی شکل گیرد نه بر مبنای فروش نفت.

دانشمند بیان کرد: حتی برای پروژه های ملی همچون راه آهن، بندر، جاده سازی و... می توان از این صندوق استفاده کرد. بنابراین لازمه اقتصاد ما جدایی از نفت و شکل دادن بر اساس تولید ملی است. اگر به اتفاقات اخیر توجه کنید، مشاهده می کنید هر فردی سعی دارد از صندوق توسعه ملی یا صندوق ذخیره ارزی به نحوی استفاده کند و درنهایت بازپرداخت نداشته باشد و در این راستا با بهانه های مختلف از باز پرداخت آن شانه خالی کند.

وی گفت: اگر این امر تحقق یابد مشکلات صندوق توسعه ملی و صندوق ذخیره ارزی کاهش یافته و پول فروش نفت در اختیار بانک های تجاری قرار گرفته است. در این حالت بانک های تجاری موظفند آن را در اختیار صنایع قرار داده و در زمان موعد به صورت ارز به خزانه کلی برگردانند. به عنوان نمونه فرض کنید مبلغ یک میلیارد دلار به بانک اقتصاد نوین با نرخ بهره لایبور دو (3.5 درصد)، یک درصد بهره بانک، 0.5درصد بیمه که در مجموع 5 درصد هزینه آن خواهد شد. در این صورت پول ارزان به صنایع داده شده و صنایع نیز می توانند به صورت رقابت پذیر فعالیت کنند. برهمین اساس بدون افزایش پایه پولی و نقدینگی در جامعه پول را در اختیار صنایع قرار داده ایم.

دانشمند در پاسخ به این سوال که آیا خودرو جایگزین مناسبی برای نفت در اقتصاد ایران است، اظهار کرد:خودرو نمی تواند جایگزین مناسبی باشد چرا که خودروی تولیدی ایران از لحاظ کیفیت و قیمت قابل رقابت با سایر محصولات دیگر کشورها نیست و متقاضی ندارد. به جای خودرو می توان فولاد و به جای صادرات سنگ آهن، آهن یا شمش آهن صادر کرد. صنایع ساختمای مثل کاشی، سرامیک، سیمان و ... نیز می توانند جایگزین نفت باشند.

این مقام مسوول افزود:  از دیگر جایگزین های نفت می توان به صنایع غیرفلزی همچون آلومینیوم، مس و روی اشاره کرد. چرا که در این راستا هم انرژی و هم نیروی کار داشته و با واردات تکنولوژی می توانیم از اقتصاد نفتی به سرعت جدا شویم. بخش کشاورزی نیز توانایی قابل توجهی برای جایگزینی نفت دارد. البته در این بخش باید به این نکته توجه داشت که به سمت تولید محصولاتی پیش رویم که از ارزش افزوده بالاتر و آب کم برخوردارند. به عنوان مثال هندوانه گزینه خوبی برای سرمایه گذاری و تولید نیست.

وی در پایان با اشاره به اینکه صنایع دستی قابلیت جایگزین شدن برای نفت را ندارند، اظهار کرد: صنایع دستی یک فعالیت تفننی است. به بیان دیگر سرمایه گذاری بر روی صنایع دستی عاقلانه نیست، ما باید به سمت تولید کالاهایی برویم که نیاز جوامع دیگر است و در بازارهای سایر کشورها متقاضی دارد. محصولات پتروشیمی و صنایع غذایی نیز توانایی جایگزینی نفت را دارند.