سمینار رقابت پذیری صنعتی در ایران با نگاهی به صنایع کوچک و متوسط در محل اتاق بازرگانی تهران عصر دیروز پنجم مرداد ماه، با حضور مهدی پورقاضی،رئیس کمیسیون صنعت و معدن و دکتر فرشاد فاطمی استاد دانشگاه صنعتی شریف و مهندس فرشید شکرخدایی، دبیر جشنواره ملی بهره وری به منظور بررسی وضعیت رقابت پذیری در اقتصاد ایران برگزار شد.

پورقاضی کمیسیون صنعت و معدن  اتاق بازرگانی تهران از تاریخ شروع  تا کنون حدود 26 جلسه داشته که طی آن موضوعات مختلفی مورد بحث و بررسی قرار گرفته که نتیجه این مباحث این بود که صنعت ما در مقایسه با رقبا از قدرت رقابت پذیری مناسبی برخوردار نیست. به گفته وی رقابت پذیری در دو سطح مورد مطالعه قرار می گیرد؛ سطح کلان اقتصاد و سطح بنگاه.

 پورقاضی دو دسته عوامل را در ارتباط با عدم رقابت پذیری بنگاههای اقتصادی مورد اشاره قرار داد و گفت: این عوامل را می توان عوامل بیرونی بنگاه و عوامل درونی آنها نامید. مدیران تشکل های صنعتی به جای نگاه به کل صنعت و توازن درخواست ها، نگاه بخشی و درخواست حمایت بخشی دارند؛ از سوی دیگر مدیران این حوزه به عوامل بیرون بنگاه می پردازند و از عوامل درون بنگاهها غافلند و بصورت دائمی از دولت درخواست امتیازات ویژه دارند و رانت جویی می کنند.

پورقاضی خلا گزارش های آسیب شناسی در انجمن ها و عدم برنامه ریزی برای ارتقا اعضا را از دیگر عوامل رقابت پذیر نبودن اقتصاد ایران نام برد و ادامه داد: محصولات ما از نظر کیفی و قیمت نیز رقابتی نیستند و نگاه کمرنگی به بهینه کاری در سیستم داریم. بهره وری نیروی انسانی، بهره وری انرژی و بهره وری سرمایه با جدیت دنبال نمی شوند و همچنین در بخش تکنولوژی و اتوماسیون سرمایه گذاری اندک انجام می گیرد و فعالیت های واحدهای پژوهشی،خلاقیت و نوآوری کم است. و نهایتا از معیارهای سرآمدی سازمان غفلت می شود و نتیجه اینها رقابتی نبودن بنگاههای ماست.

مهندس پورقاضی مدیران متوازن را مدیرانی رقابت پذیر دانست و گفت: این مدیران 50 درصد توجهشان به عوامل درونی بنگاه یا تشکل است و توجه ویژه به منابع انسانی،توسعه دانش و قابلیت های آن دارند.در مطالبه از دولت به جای امتیاز ویژه خواستار اجرای قانون بدون تبعیض،ایجاد فضای رقابت،حرکت در جهت آزادسازی اقتصادی و کاهش دخالت دولت هستند.

سخنران بعدی این سمینار دکتر فرشاد فاطمی استاد دانشگاه صنعتی شریف خلاصه ای بود که از پژوهشی در دهه 80 در باب رقابت پذیری در صنعت ایران خبر داد و گفت: رقابت پذیری تولید با هزینه پایین و افزایش صادرات نیست بلکه باید قابلیت خلق درآمد بصورت مستمر را داشته باشد؛ در این صورت رشد ناشی از آن پایدار است. این استاد دانشگاه اضافه کرد: ما در این تحقیق بهره وری را شاخصی تعیین کردیم که می تواند به خوبی قابلیت یک صنعت را برای خلق درآمد در حال حاضر و احتمالا بلند مدت نشان بدهد.

دکتر فاطمی در ادامه گفت: طبق تعریف مجمع جهانی اقتصاد، رقابت پذیری مجموعه ای از نهادها،سیاستها و عوامل است که سطح بهره وری یک کشور را تعیین می کند. اقتصادی که رقابت پذیر است به احتمال زیاد رشد بیشتری از نظر اقتصادی خواهد داشت.

دکتر فاطمی در ادامه عوامل موثر بر بهره وری را برشمرد و در دو حوزه عوامل خرد که در اختیار بنگاههای کوچک و متوسط قرار دارند و عوامل محیطی و اقتصاد کلان که عوامل برون زا هستند که خارج از کنترل بنگاه هستند. طبق نتایج این پژوهش عوامل خرد در بهره وری بنگاههای کوچک و متوسط موثر است.

وی  طبق این مطالعه از عوامل خرد موثر در بهره وری، تولید دانش، انتقال دانش، جذب دانش و مالکیت بنگاه را نام برد و گفت: تفاوت بهره وری بنگاههای کوچک و متوسط تا حدی در سطح خرد قابل توجیح است. خصوصی سازی برای بنگاههای متوسطمنجر به افزایش کارایی می شود. از سویی در غالب رشته ها فعالیت بنگاههایی که واحد تحقیق و توسعه دارند،نسبت به سایر بنگاه ها بهره وری بالاتری دارند.

در پنل بعدی دکتر فرشید شکر خدایی دبیر جشنواره ملی بهره وری نتایج پژوهش اندازه گیری و تجزیه و تحلیل شاخصهای بهره وری بیش از 5000 بنگاه اقتصادی را در طی بیش از چهار دهه  ارائه کرد. نتایج این پژوهش به منظور اگاهی از وضعیت موجود بهره وری برای صاحبان بنگاههای اقتصادی فرستاده می شود و به صورت رایگان در اختیار همه قرار دارد. این پژوهش اطلاعات جامع و کاملی است که در این زمینه انجام شده و هر سال با اطلاعات جدید به روز رسانی می شود.نتایج این پژوهش در سالنامه بهره وری در سایت ipcell.ir قابل دانلود و در دسترس همگان قرار دارد.